ابزارهای شیطان

سؤال

ابزارهاي شيطان براساس سوره همزه كدامند؟

سوره همزه به سه شاخصه مهم صراحت دارد که می‌توان آن‌ها را ابزارهای شیطانی دانست: یک) عیب‌جویی و مسخره کردن دیگران. دو) جمع اموال و مغرور شدن به آن. سه) جاودانه پنداشتن ثروت‌مندان به خاطر ثروت‌شان.

عیب‌جویی و مسخره کردن دیگران

سوره همزه با تهديدى كوبنده آغاز مى‏‌شود: ﴿«وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَه لُمَزَه؛ واى بر هر عيبجوى مسخره كننده‌‏اى.﴾(همزه:۱) آنها كه با نيش زبان، حركات دست، چشم، ابرو در پشت سر و پيش رو، ديگران را مسخره می‌کنند، يا عيب‌جويى و غيبت مى‏‌كنند، يا آنها را هدف تيرهاى طعنه و تهمت قرار مى‌‏دهند.

«هُمَزَه» از ماده «همز» در اصل به معنى شكستن است. از آنجا كه افراد عيب‌جو و غيبت كننده شخصيت ديگران را درهم مى‏‌شكنند به آنها «هُمَزَه» اطلاق شده است. «لُمَزَه» از ماده «لمز» در اصل به معنى عيب‌جويى نمودن است.

اين دو واژه مفهوم وسيعى دارد كه هر گونه عيب‌جويى، غيبت، طعنه زدن و مسخره کردن به وسيله زبان، اشاره، سخن‏‌چينى و بدگويى را شامل مى‏‌شود.

جمع اموال و مغرور شدن به آن

دنیامحوری و فراموشی آخرت یکی دیگر از ابزارهای شیطان است که انسان را فریب می‌دهد: ﴿الَّذِي جَمَعَ مالًا وَ عَدَّدَهُ؛ همان كه مالى را گرد آورده و شمارش نموده است.﴾(همزه:۲) آن قدر به مال و ثروت علاقه دارد كه پيوسته آنها را مى‏‌شمرد، از داشتن آن لذت مى‌‏برد و شادى مى‏‌كند. ثروت براى او بتى است که تمام شخصيت‌ها را در آن خلاصه مى‏‌بيند، طبيعى است كه چنين انسان گمراهی مؤمنان فقير را پيوسته مسخره می‌کند.

«عَدَّدَهُ» در اصل از ماده «عد» به معنى شمارش است. آيه ناظر به ثروت‏‌اندوزانى است كه مال را نه به عنوان يك وسيله بلكه به عنوان يك هدف مى‌‏نگرند و در جمع‏آورى آن هيچ قيد و شرطى قائل نيستند. از حلال و حرام و تجاوز بر حقوق ديگران، از طريق شرافت‌مندانه و يا رذيلانه آن را جمع‏آورى مى‏‌كنند و آن را تنها نشانه عظمت و شخصيت مى‏‌دانند.

جاودانه پنداشتن ثروت‌مندان

داشتن ثروت ایرادی ندارد اما جاودانه پنداشتن ثروت خود را به خاطر داشتن مال و فراموشی آخرت ابزار دیگر از شیطان است که از آن برای گمراهی افراد استفاده می‌کند:﴿يَحْسَبُ أَنَّ مالَهُ أَخْلَدَهُ؛ اين انسان زراندوز و مال‏‌پرست گمان مى‏‌كند اموالش سبب جاودانگى او است.﴾(همزه:۳) «اخلد» در اينجا به صورت فعل ماضى آمده است، او گمان مى‏‌كند اموالش او را به صورت يك موجود جاودانه در آورده است، نه مرگ مى‌‏تواند به سراغ او آيد، نه بيماري‌ها و حوادث جهان مشكلى براى او ايجاد مى‏‌كند. مشكل‏‌گشا در نظرش تنها مال و ثروت است و اين مشكل‌‏گشا را در دست دارد.

در قيامت پرده‏‌ها كنار مى‌‏رود، آنها به اشتباه بزرگ‌شان پى مى‏‌برند و فريادشان بلند مى‏‌شود: ﴿ما أَغْنى‏ عَنِّي مالِيَهْ هَلَكَ عَنِّي سُلْطانِيَهْ؛ مال و ثروتم هرگز مرا بى نياز نكرد، قدرت من نيز از دست رفت.﴾(حاقه:۲۹-۲۸)

جستارهای وابسته

• دلبستگی به دنیا
• عوامل دلبستگی به دنیا