وصف مؤمنان در آیه ۲۳ احزاب

سؤال

بر اساس آیهٔ ۲۳ سورهٔ احزاب، مؤمنان واقعی چه کسانی هستند.

آیه ۲۳ سوره احزاب درباره مؤمنینی است که با عهدِ با خداوند صادق هستند و وفا کردند. ایشان در عهد با خداوند چنان هستند که جان خود را از دست دادند یا اینکه در انتظار آن هستند و هیچگاه عهد خود را تغییر نمی‌دهند. این آیه درباره جنگ احزاب است که مؤمنان از جنگ با کفار دست نکشیدند و به عهد خود با خداوند وفا کردند.

متن آیه

﴿ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا

از مؤمنان مردانى هستند كه به پيمانى كه با خدا بسته بودند وفا كردند. بعضى بر سر پيمان خويش جان باختند و بعضى چشم به راهند و هيچ پيمان خود دگرگون نكرده‌اند.

احزاب:۲۳

﴾

مفهوم و مصداق عهد با خداوند

کسانی که به پیمان خود با خداوند عمل کردند همانان بودند که در برخورد با دشمن فرار نکردند و از جنگیدن با کفار نهراسیدند. در روایتی حضرت علی(ع) خود را مصداق این آیه می‌داند.

وفای عهد با خداوند و شهادت

بارزترین ویژگی برخی از مؤمنان که در این آیه آمده است، وفای به عهد و پیمانی است که با خداوند بسته‌اند:﴿صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ﴾، یعنی: صدق خود را در آنچه با رسول خدا(ص) عهد کرده بودند به ثبوت رساندند و آن عهد این بود که هر وقت به دشمن برخوردند، فرار نکنند.

مفسران مصادیق زیادی برای عبارت: ﴿فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ﴾ گفته‌اند. از جمله: حمزه، انس بن مالک، شهیدان بدر و احد. اما منافاتی ندارد که آیه درباره تمام شهدای پیش از جنگ احد باشد. طبق این سخن قرآن تمام کسانی که در راه خدا شهید شدند جزء این مؤمنان هستند.

در ادامه آیه در توصیف بخشی از مؤمنین می‌فرماید این دسته در انتظار شهادت بسر می‌برند و عهد و پیمان خود را دگرگون نمی‌کنند.

مطالعه بیشتر

۱ـ تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، ج۱۷، ص۲۴۱، ذیل آیه.

۲ـ احسن الحدیث، علی اکبر قرشی، ج۸، ص۳۳۵، ذیل آیه.