منظور از تسویل و تزیین در قرآن

سؤال

منظور از «تسویل» و «تزیین» که مفاد برخی آیات قرآنی است، چیست؟

تسویل، به معنای شر را برای او دوست داشتنی کرد و ساده انگاشت و او را فریب داد. و تزیین از زیّنه: زانه به معنای زیبا جلوه داد می‌باشد.

مراد از تسویل که در بعضی آیات قرآن کریم آمده واقعی نشان دادن و اظهار دوست داشتن عملی ضد ارزشی برای نفس است و مراد از تزیین زیبا جلوه دادن ارزشها یا غیر ارزشها به نحو شایسته است.

علامه طباطبائی می‌فرماید: دو نوع تزیین داریم: اول تزیین شایسته: که سبب می‌شود انسان در طول زندگی با اعمال مختلف که مربوط به مال و جاه و فرزندان و بدن است از دنیا در راه رسیدن به کمالات اخروی بهره‌مند شود.

دوم: تزیین ناشایسته: تزیینی که از وسایلی که در اختیار انسان است در راستای جلب قلوب و غلفت از یاد خدا استفاده می‌شود. هر دونوع تزیین و بلکه تمامی کارها و حرکتهای جهان خلقت با اذن و قدرت الهی صورت می‌گیرد، اما چون تزیین دوم مذموم است، مفسران به شیطان و پیروان او نسبت داده‌اند.

مثال برای نوع اول تزیین ﴿... لکن الله حّبب الیکم الایمان و زیّنه فی قلوبکم…﴾ (لیکن خدا به لطف خود) مقام ایمان را محبوب شما گردانید و در دلهایتان نیکو بیاراست…

مثال برای نوع دوم: ﴿زین للناس حب الشهوات من النساء …﴾ برای مردم دوست داشتن شهوت‌های نفسانی که عبارت است از میل به زنها … زیبا جلوه داده شد.

بی تردید تزیین نوع اول نه تنها برای دین انسان ضرر ندارد، بلکه برای رسیدن به کمالات اخروی لازم، و خداوند مهربان هم در هر موردی که لازم بوده آن را زیبا جلوه داده است، تا انسانها به آن علاقه‌مند شوند، ولی تزیین نوع دوم و تسویل از ترفندهای شیطان است، اگر انسان بدون راهنمایی پیامبران و اولیاء الهی قدم بردارد عاقبتی سخت خواهد داشت، چون شیطان هیچ‌گاه خیر انسان را نمی‌خواهد.

مفسران می‌فرمایند: شیطان برای تزیین عمل مذموم، در ابتدا خواسته نفس انسان را پیدا می‌کند و آن‌گاه عمل ضد ارزش را بر طبق خواسته نفس زیبا جلوه می‌دهد یا عمل ارزشی را زشت جلوه می‌دهد، سپس با تحریک قوای باطنی و احساسات درونی ـ هواهای نفسانی و شهوتها ـ آن عمل را با لذت جلوه می‌دهد و آن را برای انسان حق و واقع می‌نمایاند در نتیجه نفس به آن علاقه‌مند می‌شود و بدون توجه به عواقب بد آن از هر راهی که شد می‌خواهد آن عمل را انجام دهد.

نتیجه:

تزیین در برخی از آیات قرآن اگر نسبت به عملی ارزشمند باشد، یکی از عنایتهای خداوند برای رسیدن به ثوابهای آخرتی است و اگر حالتی غیر واقعی داشته باشد یعنی ارزش را زشت و ضد ارزش را زیبا جلوه دهد، یکی از ترفندهای شیطان است که باید از دامهای شیطان پرهیز کرد.

بنابر این شیطان مثل راهزنی که آماده فرار است هیچ عملی را انجام نمی‌دهد فقط با استفاده از خواهشهای نفسانی و…، انسان را به طرف خود می‌خواند از طرفی خداوند و پیامبران اولیاء الهی و عقل سلیم راه راست را به انسان نشان می‌دهد، و انسان باید با توسل به اولیاء الهی از خدا کمک بخواهد که همیشه بر شیطان غلبه و تنها به سخنان الهی گوش دهد.