دعاهای قرآنی
چه دعاهایی در قرآن ذکر شده است؟
دعاهای قرآنی شامل مجموعه‌ای از دعاها از قول پیامبران، مؤمنان، ملائکه و دیگران می‌باشد که در قرآن نقل شده است. مطابق نظر مفسران، در قرآن، علاوه بر آیاتی که اهمیت دعا را به‌طور کلی بیان می‌کند، نمونه‌هایی از دعا نیز آمده است. در دعاهای قرآنی، توصیه شده است که برای پدران، نیاکان و گذشتگان خود استغفار کنید.
دوری از عذاب دنیا، اعطای صبر و استقامت، پیروزی بر کافران، آمرزش گناه و رحمت خداوند، روزی و ایمنی مردم، رفع ظلم و ستم، طلب حسنه در دنیا و آخرت، هدایت مردم، آمرزیدن همه مؤمنان و پدر و مادر، افزودن علم و حکمت، رفع مشکلات و مصائب، حاجات دنیوی، پناه به خداوند از وسوسه‌های شیطان، طلب خیر و نیکی، از مضامین دعا در قرآن است.
ای پروردگار ما، اگر فراموش کرده‌ایم یا خطایی کرده‌ایم، ما را بازخواست مکن. ای پروردگار ما، آن گونه که بر امّتهای پیش از ما تکلیف گران نهادی، تکلیف گران بر ما منه و آنچه را که طاقت آن نداریم، بر ما تکلیف مکن. گناه ما ببخش و ما را بیامرز و بر ما رحمت آور.
مضامین دعاها در قرآن
در قرآن، علاوه بر آیاتی که اهمّیّت دعا را به‌طور کلّی بیان می‌کند، نمونه‌هایی از دعا نیز آمده است که بسیار پرمعنا و پرمحتواست و سزاوار است در قنوت نمازها و در سجده آخر و تعقیبات و به‌طور کلّی در مواقع دعا از آنها استفاده شود.[۱]
در قرآن از قول دیگران به خصوص پیامبران دعاهای زیادی نقل شده است. اهتمام اولیاء خداوند و مؤمنان به دعا در قرآن برجسته است و نشانه اهمیت این موضوع می‌باشد. دعاهای حضرت ابراهیم(ع)[۲] ذکر یونسیه[۳] دعای سپاه طالوت[۴] دعاهای زکریا[۵] دعای حضرت عیسی(ع)[۶] دعای حضرت موسی(ع)[۷] دعای حضرت یوسف(ع)[۸] و دعاهای حضرت محمد(ص)[۹] دعای حضرت ایوب[۱۰] دعاهای حضرت نوح(ع)[۱۱] حضرت سلیمان[۱۲] حضرت لوط[۱۳] در قرآن با بیانات گوناگون آمده است که سرمشق و الگوی دعاکردن برای مؤمنان است و نیز نشان‌دهنده اینکه دعا کردن امری مهم میان خداوند و بندگان صالحش است.
دعاهای مؤمنان[۱۴] ملازمان پیامبران[۱۵] ساحران فرعون[۱۶] عبادالله و عبادالرحمان[۱۷] ملائکه[۱۸] و دیگران[۱۹] از جمله دعاهایی است که در قرآن بیان شده است.
با توجه به دعاهای نقل شده از انبیا در قرآن، گفته شده دعا بهترین عامل حرکت انسان به سوی ارزش‌ها، درستی‌ها، تزکیه، و آمرزش گناه و علاج دردهای شیطانی و ابلیسی است.[۲۰] در دعاهای قرآنی، توصیه شده است که برای پدران، نیاکان و گذشتگان خود استغفار کنید.[۲۱]
دوری از عذاب دنیا، اعطای صبر و استقامت، پیروزی بر کافران، طلب بخشش و آمرزش گناه و رحمت خداوند، هدایت، طلب فرزند، روزی و ایمنی مردم، قبول طاعات، رفع ظلم و ستم، طلب حسنه در دنیا و آخرت، قرار دادن از شاکران و نمازگزاران و متقین و صالحان، رهایی از قوم کافر، عذاب کفار، هدایت مردم، آمرزیدن همه مؤمنان و پدر و مادر، افزودن علم و حکمت، رفع مشکلات و مصایب، حاجات دنیوی، یاری خواستن، پناه به خداوند از وسوسه‌های شیطان، توفیق انجام عمل صالح، طلب خیر و نیکی، از مضامین دعا در قرآن است.[نیازمند منبع]
دعاهای پیامبران در قرآن
از دعاهایی که در قرآن آمده، دعاهای پیامبران است. درخواست بخشش برای پدر و مادر و مؤمنان،[۲۲] درخواست یاری از خدا در مقابل دشمنان،[۲۳] طلب نجات مؤمنین،[۲۴] طلب یاری از خدا،[۲۵] درخواست مقام و منزلت الهی،[۲۶] دعا برای نابودی کافران،[۲۷] مضامین دعاهای حضرت نوح است.
دعاهای حضرت محمد، حضرت موسی، حضرت عیسی، حضرت یوسف و… از دیگر دعاهای پیامبران در قرآن است که دعاهایی مانند دعا برای بخشش و درخواست رحمت الهی،[۲۸] دعا برای رسیدن به نعمت‌های الهی،[۲۹] از مضامین این دعاهاست.
ای پروردگار ما، از آن پس که ما را هدایت کرده‌ای، دلهای ما را به باطل متمایل مساز، و رحمت خود را بر ما ارزانی دار، که تو بخشاینده‌ای.
دعاهای حضرت ابراهیم
آمرزش برای پدر،[۳۰] آمرزش برای خود و وسیله آزمایش نشدن برای کافران،[۳۱] درخواست فرزند صالح،[۳۲] درخواست حکمت و علم، قرار داده‌شدن در میان صالحان، درخواست نام نیک، بهشتی‌شدن و رسوا نشدن در آخرت،[۳۳] رزق و روزی برای فرزند،[۳۴] برپا داشتن نماز، قبول دعا،[۳۵] آمرزش خود و پدر و مادر و مؤمنان.[۳۶] امن قرار دادن مکه و رزق برای ساکنان مؤمن آن،[۳۷] پذیرش ساخت کعبه،[۳۸] پذیرش توبه، نشان دادن عبادت و آداب دینی[۳۹] از دعاهایی است که حضرت ابراهیم(ع) آنها را بر زبان آورده است.
ذکر یونسیه و ذکر ایوبیه
تعبیر «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِین» که در قرآن از زبان یونس(ع) نقل شده را ذکر یونسیه می‌گویند. در این گفتار ابتدا به وحدانیت خداوند اقرار شده و او را پاک و منزه معرفی می‌کند و سپس بنده اقرار می‌کند که گناه‌کار بوده و در حق خود ظلم کرده است.
| « | گفتار آیت‌الله مظاهری، استاد اخلاق، پیرامون ذکر یونسیه:
|
» |
خداوند در قرآن از زبان حضرت ایوب(ع) دعایی را نقل کرده که به ذکر ایوبیه مشهور گردیده است: ﴿أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ؛ مرا آسیب و سختی رسیده و تو مهربان‌ترین مهربانانی.﴾(انبیاء:۸۳)
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، کلیات مفاتیح نوین، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۸۹.
- ↑ سوره ممتحنه آیه ۴ و ۵، سوره صافات آیه ۱۰۰، سوره شعراء آیات ۸۳ تا ۸۹، سوره ابراهیم آیات ۳۷، ۴۰، ۴۱، سوره بقره، آیات ۱۲۶، ۱۲۷، ۱۲۸
- ↑ سوره انبیاء، آیه۸۷.
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۵۰
- ↑ سوره انبیاء آیه ۸۹، آیات ۵ و ۶ سوره مریم، سوره آل عمران، آیات ۳۸ و ۴۱
- ↑ سوره مائده، آیه ۱۱۴
- ↑ سوره مائده آیه ۲۵، سوره، سوره اعراف آیات۱۵۱ و ۱۵۵ و ۱۵۶، سوره یونس آیه ۸۸، سوره طه آیات ۲۵ ۲۸ ۲۹ ۳۲، سوره قصص آیات ۱۶ ۲۱ ۲۴،
- ↑ سوره یوسف، آیه ۱۰۱،
- ↑ سوره اسراء آیه ۸۰، سوره طه آیه ۱۱۴، سوره انبیاء آیه ۱۱۲، سوره مؤمنون آیه ۱۱۸، سوره مؤمنون آیه ۹۴ ۹۸،
- ↑ سوره انبیاء آیه ۸۳،
- ↑ سوره نوح آیه ۲۶ و ۲۸، سوره قمر آیه ۱۰، سوره مؤمنون آیات ۲۶ ۲۹، سوره شعراء آیه ۱۱۸،
- ↑ سوره ص آیه ۳۵، سوره نمل آیه ۱۹
- ↑ سوره عنکبوت آیه ۳۰،
- ↑ سوره آل عمران آیه ۱۹۱ ۱۹۳ ۱۹۴، سوره فاتحه آیه ۶، سوره بقره آیه ۱۲۹ و ۲۰۱ و ۲۸۶،
- ↑ سوره آل عمران آیه ۱۴۷،
- ↑ سوره یونس ۸۵ ۸۶
- ↑ سوره فرقان آیه ۶۵ ۷۴، سوره مؤمنون آیه ۱۰۹، سوره آل‌عمران آیه ۱۶
- ↑ سوره غافر آیه ۷ ۸ ۹،
- ↑ سوره حشر آیه ۱۰، سوره کهف آیه ۱۰، سوره اعراف آیه ۲۳ ۱۸۹ ۱۲۶، سوره نساء آیه ۷۵، سوره آل عمران آیه ۸ ۵۳ ۱۱۳
- ↑ انصاریان، حسین، عرفان اسلامی تفسیر مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، قم، دار العرفان، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۱۸۶.
- ↑ مدرسی، سید محمد تقی، یس اسمای حسنای الهی، قم، انتشارات محبان الحسین(ع)، ۱۳۸۹ش، ص۵۴.
- ↑ سوره نوح، آیه ۲۸.
- ↑ سوره مومنون، آیه ۲۶.
- ↑ سوره شعراء، آیه ۱۱۸.
- ↑ سوره قمر، آیه ۱۰.
- ↑ سوره مومنون، آیه ۲۹.
- ↑ سوره نوح، آیه ۲۶.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۱۵۱.
- ↑ سوره ص، آیه ۳۵.
- ↑ سوره ممتحنه، آیه ۴، سوره شعراء، آیه ۸۶.
- ↑ سوره ممتحنه، آیه ۵.
- ↑ سوره صافات، آیه ۱۰۰.
- ↑ سوره شعراء، آیات ۸۳ تا ۸۹.
- ↑ سوره ابراهیم، آیه ۳۷.
- ↑ سوره ابراهیم، آیه ۴۰.
- ↑ سوره ابراهیم، آیه ۴۱.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۶.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۷.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۸.
- ↑ «ذکر و پیام علامه طباطبایی(ره) در آخرین لحظات زندگی چه بود؟»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب:۲۷ آبان ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۴۰۱ش.