الدلیل علی ذات الله
یکی از القاب امام حسین (علیه السلام) «الدلیل علی ذات اللَّه» یا «الدَّالُّ عَلَی ذَاتِ اللَّه» است، سند و معنای این دو لقب چیست؟
پاسخ اجمالی:
دلیل و دال به کسی گفته می‌شود که مردم را به ذات خدا راهنمایی و هدایت می‌کند. این لقب در روایات معتبر نیامده است و از لقب‌های مشهور نیست.
پاسخ تفصیلی:
در برخی از کتاب‌های غیر معتبر آمده است که «وَ الدَّلِیلُ عَلَی ذَاتِ اللَّهِ» از القاب ابا عبد الله الحسین(ع) است، اما مدرک و سند این سخن را نیاورده‌اند.[۱]
در کتاب هدایه الکبری نیز آمده است که یکی از القاب ابا عبد الله الحسین (سلام الله علیه) «وَ الدَّالُ عَلَی ذَاتِ اللَّهِ» می‌باشد.[۲] مؤلف سلسله سندی نیاورده است.
به نظر می‌رسد این لقب مستند به روایتی باشد که طبری آن را از امام حسن عسکری(ع) نقل کرده است.[۳] روایت هیچ سلسله سندی ندارد. طبری متوفای قرن پنجم نمی‌تواند بدون واسطه از امام حسن عسکری روایت نقل کند.
این دو لقب به یک معنا هستند؛ یعنی کسی که انسان‌ها را به ذات الله راهنمایی می‌کند؛ چون کلمه «دلیل» و «دال» بمعنی نشان دادن و ارشاد کردن است و دلالت آنست که با آن بمعرفت و شناختن چیزی برسند مثل خورشید که دلیل و نشان دهنده سایه است؛ زیرا اگر خورشید نبود، وجود سایه معلوم نمی‌شد.[۴]
سند و مدرک را از آن جهت دلیل گویند که ما را به چیزی راهنمایی کرده و به آن می‌رساند.
منابع
- ↑ کاتب بغدادی، محمد، تاریخ الائمه، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، ص۲۸. شریف قرشی، باقر، حیاه الإمام الحسین، نجف، مطبعه الاداب، چاپ اول، ۱۳۹۴ق، ج۱، ص۳۹. محدثان و مورخان، تاریخ أهل البیت، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ص۱۳۰. رسی، قاسم، تثبیت الإمامه، بیروت، الغدیر للطباعه والنشر والتوزیع، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ص۶۹.
- ↑ خصیبی، حسین، الهدایه الکبری، بیروت، البلاغ، ۱۴۱۹ق، ص۲۰۲.
- ↑ طبری آملی صغیر، محمد، دلائل الإمامه، قم، بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ص۱۸۱.
- ↑ قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۵۴.