بازگشت مردگان نزد خانواده در دنیا
آیا این چنین روایتی وجود دارد: «شب‌های جمعه، مردگان به آسمان دنیا و خانه‌های خود سر می‌زنند و التماس خیرات می‌کنند.»؟
بازگشت مردگان نزد خانواده در دنیا که بیانگر ارتباط ارواح مردگان با نزدیکانشان در دنیاست از مسائلی است که در روایات شیعه به آن تصریح شده است. در این روایات مقدار توجه روح به دنیای زندگان به میزان درجه ایمان و قدر و منزلت او نزد خداوند بستگی دارد. طبق روایات، اموات برای دریافت حسنات و خیرات از طرف خانواده خویش، در اوقات خاصی مثل شب‌های جمعه به دنیا بر می‌گردند تا توشه‌ای از طرف خانواده دریافت کنند. اهل‌بیت(ع) سفارش کرده‌اند در شب‌های جمعه برای اموات، خیرات شود چرا که ایشان به همین منظور نزد اقوام خویش حاضر می‌شوند.
امکان ارتباط ارواح مردگان با دنیا
طبق روایات اسلامی، روح انسان پس از مرگ در عالَمی به‌نام عالم بَرزخ قرار می‌گیرد. ولی ارتباط این شخص به کلی با عالَم دنیا قطع نمی‌شود. مقدار این ارتباط بستگی به درجه ایمان ارواح دارد. آنها که نزد خداوند مقرب‌تر و محبوب‌تر هستند، از فرصت بیشتری برای بازگشت به عالم دنیا برخوردار خواهند بود و آنهایی که درجه ایمانشان کمتر است، ارتباط کمتری با دنیا خواهند داشت.
ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنیا می‌آیند، چنین خطاب می‌کنند «از آن اموالی که در دست ما بود و حالا در دست شما است و عذاب و حساب آن بر ماست، مهربانی کنید به درهمی، قرص نانی، لباسی.[۱]
در روایتی از امام کاظم(ع) نقل شده که روح مؤمن می‌تواند پس از مرگ هم به دیدار خانواده‌اش برود. برخی هر روز، برخی دو روز یکبار و برخی چند روز یکبار می‌توانند خانواده‌شان را در دنیا ببیند و میزان رفت و آمد هر کس وابسته به منزلت و جایگاه او دارد.[۲] همچنین امام کاظم در پاسخ کسی که از دیدار اموات از خانواده پرسیده بود، فرمود: هر کس به قدر منزلتش، در هر جمعه، در هر ماه یا در هر سال می‌تواند به خانواده‌اش سر بزند.[۳]
امام صادق(ع) نقل شده که روح مؤمن خانواده‌اش را زیارت می‌کند و در این دیدار فقط چیزهایی را می‌بیند که باعث مسرت اوست و کافر در دیدارش با خانواده، فقط چیزهایی را می‌بیند که باعث ناراحتی او می‌شود.[۴]
طلب خیرات اموات از خانواده
روایات بسیاری بیان کرده‌اند که اموات برای طلب خیرات نزد خانواده خود می‌روند و از ایشان انتظار دارند، کار نیکی انجام داده و ثواب آن را به مردگان خویش هدیه کنند:
- پیامبر(ص) فرمود: هدیه بفرستید برای مردگان خود. پرسیدند چه هدیه‌ای؟ فرمود: صدقه و دعا. فرمود: ارواح مؤمنین هر جمعه مقابل خانه‌ها و منزل‌های نزدیکان خویش می‌آیند و به آواز حزین و گریه فریاد می‌کنند؛ ای اهل من … و خویشان من مهربانی کنید بر ما، به آنچه بود در دست ما و عذاب و حساب آن بر ماست و نفعش برای غیر ما. هر یک فریاد می‌کنند خویشان خود را که مهربانی کنید بر ما به درهمی یا قرص نانی یا جامه‌ای که خداوند بپوشاند شما را از جامه بهشت ….[۵]