الاعتقادات (کتاب)

سؤال

کتاب الاعتقادات نوشته چه کسی است؟ موضوع آن چیست؟

کتاب الاعتقادات کتابی است به زبان عربی نوشتهٔ علامه مجلسی که به نقد اندیشه‌های فلاسفه و عارفان پرداخته است. در این کتاب موضوعاتی مانند تأویل قرآن و وحدت وجود نقد شده است. روایات این کتاب از نظر سند صحیح شمرده شده؛ اگرچه با توجه به اینکه در قرن‌های یازدهم و دوازدهم قمری نوشته شده، پاسخ‌گوی همه مسائل امروزی دانسته نشده است.

جایگاه مؤلف

مقالهٔ اصلی: علامه مجلسی

محمدباقر بن محمدتقی مجلسی مشهور به علامه مجلسی و مجلسی دوم از علما و محدثان بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری بود. علامه مجلسی عالمی برجسته و تأثیرگذار و نویسنده‌ای پرکار بود که آثار بسیاری در موضوعات مختلف و با اتکا به احادیث و اخبار ائمه اطهار(ع) نوشت. آثار مجلسی پس از او مورد استناد و رجوع دانشمندان شیعه قرار گرفت.

توانایی علامه مجلسی در دانش‌های حدیثی مورد اتفاق علمای شیعه است. هرچند بر دیدگاه و روش علامه مجلسی در باب نقل و تفسیر روایات نقدهایی به‌خصوص در دوره معاصر وارد شده است. عالمان بزرگ شیعه از جایگاه والای مجلسی در مقام یک محدث سخن گفته‌اند.علامه مجلسی به دلیل جایگاه علمی و دینی خود شأن والای اجتماعی و سیاسی فراوانی یافت. او از سوی شاهان صفوی، که برای اولین بار تشیع را مذهب رسمی و مبنای دینی حکومت خود قرار داده بودند، به سمت‌های بالای دینی و اجتماعی منصوب شد.

ویژگی‌ها

مجلسی این کتاب را در شهر مشهد و در اواخر ماه محرم سال ۱۰۸۶ق تألیف کرد. او این کتاب را ظرف یک شب در هفتصد و پنجاه سطر نگاشته است. این کتاب در دو باب نگاشته شده است؛ مجلسی در مقدمهٔ کتاب هدف از نگارش چنین کتابی را پاسخ به درخواست شخصی می شمرد که از او خواهان راه حق و هدایت شده بود.

مجلسی در باب اول به هرآنچه یک مسلمان شیعه از اعتقادات به اصول از توحید، نبوت، امامت و معاد نیازمند است می پردازد

محتوا

برخی موضوعات مطرح‌شده در کتاب منهاج الحق و النجاة چنین‌اند:

• اهل بیت(ع) واسطه‌های فیض بین خدا و خلق؛
• نقد تأویل آیات و روایات توسط فلاسفه؛
• نقد عارفان و صوفیان به‌سبب بدعت‌ها و اعتقاد به وحدت وجود؛
• خداشناسی، جبر و اختیار و قضا و قدر؛
• وجوب ایمان به پیامبرانی که در قرآن ذکر شده‌اند؛
• وجوب اقرار به عصمت پیامبرانی که در قرآن ذکر شده‌اند.

اعتبار و شرح‌ها

در کتاب منهاج الحق و النجاة تنها چند روایت وجود دارد. این روایات از نظر سند صحیح شمرده شده است؛ اگرچه با توجه به اینکه این کتاب در قرن‌های یازدهم و دوازدهم قمری نوشته شده، پاسخ‌گوی همه مسائل امروزی نیست.

کتاب منهاج الحق و النجاة توسط سید ابراهیم نجفی که از مخالفان فلاسفه شمرده شده، به زبان عربی شرح شده است. این کتاب همچنین توسط سید قاسم علی احمدی به زبان فارسی شرح شده است.