کتاب کفایة الموحدین فی عقائد الدین

سؤال

آیا مطالعه کتاب کفایةالموحدین برای تصحیح و تکمیل اعتقادات مناسب است؟

کتاب کفایةالموحدین کتابی است که نسبتا مفصل نوشته شده و همانند دائرهالمعارفی سعی در آوردن همه آراء و اقوال و ادله را دارد و به نظر مطالعه آن برای عموم مردم مناسب نمی باشد.

معرفی اجمالی کتاب کفایةالموحدین فی عقائد الدین

این اثر کلامی از سید اسماعیل نوری طبرسی(متوفی۱۳۲۱ق) است که در سه جلد و به زبان فارسی تنظیم کرده است. جلد اول مشتمل است بر سه اصل از اصول دین، یعنی توحید و عدل و نبوت است. جلد دوم- که حجم آن نزدیک به دو برابر هر یک از دو مجلد دیگر است- به مبحث امامت اختصاص دارد، نام دیگر این جلد« عصمهالولایهدر مبحث امامت » است. جلد سوم به آخرین اصل از اصول دین، یعنی بحث معاد اختصاص یافته است، نام دیگر این جلد« ذخیرهالمعاد» است.

به زعم مولف محترم که در بیان انگیزه این کتاب بیان نموده است، کتاب وی نه مانند برخی کتب کلامی موجز است که نفعی نمی بخشد و نه مانند برخی دیگر مفصل است که ارباب معرفت از عوام و خواص قادر به انتفاع از آن نباشند.<ref>کفایهالموحدین، نوری طبرسی، سید اسماعیل، تصحیح و تحقیق: رضائی، غلام رضا، ج۱، ص۲۶./ref> اما با کمی دقت و جستجو در میان آثار علماء در علم کلام، شاید اثر حاضر را در زمره آثار مفصل بتوان جای داد.

این کتاب همانند دائرهالمعارفی می ماند که در هر موضوعی اقوال و آراء و ادله موجود را می آورد و چه بسا در اثبات یک موضوعی مانند نفی شریک، چهارده دلیل می آورد. تتبع مؤلف در این کتاب قابل ستایش است. بنابراین مطالعه این کتاب می تواند اقوال و آراء موجود را در اختیار خواننده قرار دهد و کمی از زحمت تبع و جستجو در ادله و آراء بکاهد.

این کتاب به نظر برای عموم مردم مناسب نباشد؛ زیرا اولا قلم نگارنده کمی سنگین بوده و در عبارات خویش از الفاظ عربی استفاده می کن که افرادی که آشنایی با زبان عربی هستند قادر به فهم آن می باشند. ثانیا ادبیات کتاب برای قریب صد سال پیش بوده و هم اکنون این ادبیات در بین مردم مرسوم نیست و لذا شاید مطالعه آن کمی سخت باشد. و ثالثا این کتاب آراء و اقوال را جمع آری نموده است و این بحث ها دردی از عموم مردم دوا نمی کند بلکه این گونه کتب برای اهل تحقیق و مخصوصا اساتید این فن و روحانیون محترم می باشد و چه بسا مطالعه این گونه کتب عموم مردم را دچار سردرگمی و نوعی صعوبت در فهم مطالب نماید. اما همانظور که بیان شد این کتاب برای اهل خویش کتاب بسیار مفیدی است و قدر زر زرگر شناسد قدر گوهر گوهری.

کتاب مذکور اخیرا توسط انتشارات رائد با تصحیح و تحقیق آقای غلام رضا رضایی به زیور طبع آراسته شده است البته تا کنون جلد اول و سوم آن یعنی مباحث توحید ، عدل ، نبوت و معاد چاپ شده است و قسمت امامت آن که کمی مفصل است قرار است در دو مجلد چاپ گردد.