عالمان مشهور اخباری
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟
محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به موسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی و میرزا محمد اخباری از دیگر عالمان اخباری هستند که به افکار تند و تیز در این جریان شهره هستند. عالمان بزرگی مانند شیخ صدوق، علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و... از رجال معتدل مکتب اخباری شناخته می‌شوند.
محمد امین استرابادی
محمد امین استرابادی (متوفای ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار اخباریگری می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.[۱] مهمترین اثر مکتوب او کتاب الفوائد المدنیة، و دانشنامه شاهی است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است.
استرابادی معتقد است استنباط احكام نظری از آيات قرآنى كه محتمل وجوه متعدد است، جز برای معصومان اهل بيت(ع) كه مخاطبان واقعى قرآن هستند، امكان‌پذير نيست. وي به صحت جميع احاديث كتب اربعه و اصولاً صحت غالب احاديث امامى قائل است و معتقد است كه منابع كتب اربعه، اصولى است كه اصحاب ائمه(ع) آن را مدون ساخته، به مضامين آن عمل مى‌كردند.[۲] وي بخش مهمى از كتاب الفوائد المدنية خود را به بررسى ماهيت اجتهاد اختصاص داده، استنباطات ظنى اصوليان را به نقد گرفته است.[۳]
ملا خلیل قزوینی
خَلیل بن غازی قَزوینی (متوفای ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در اصفهان و قزوین می‌زیست.[۴] از اساتید او می‌توان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد.
ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب صافی در شرح کافی به زبان فارسی اثر اوست.[۵]
میرزا محمد اخباری
ابو احمد جمال‌الدین محمد بن عبدالنبی، محدث نیشابوری استرابادی[۶]
اخباریان معتدل
- شیخ صدوق: برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند.
- شیخ یوسف بحرانی: فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم، بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این نحلة علمی است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون ) سخت مؤثر افتاده است.[۷] اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری موثر می دانند.[۸] مشهورترين آنها «الحدائق الناضرة» است و در 25 جلد انتشار يافته است.
- سید نعمت الله جزایری: فقيـه اخبـاری ميـانـه‌رو، مصلـح دينـی ـ اجتماعی و از رجال خوزستاني اثرگذار در فقه و انديشۀ امامي در دورۀ صفويه،
- ملامحسن فیض كاشانی: «الوافى» و در فقه نيز كتابى به نام مفاتيح الشرايع
- شیخ حرعاملی: صاحب كتاب نفيس وسائل الشيعة
- علامه مجلسی: مسلك و رويكرد علمىِ علّامه مجلسى و نسبتش با اخباريگرى، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخى، مشرب معتدل اخباريگرى دارد؛ و برخى نيز معتقدند كه مجلسى، نه اخبارىِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلكه خود، مسلكى جداگانه دارد، كه از ديد شاگردش شيخ‌يوسف بحرانى، «حدّ وسط بين قول اخباريان و مجتهدان»است.[۹] بحار الانوار براى اماميّه تأليف كرد كه پيش از آن چنين كارى انجام نشده بود. كتاب مرآة العقول.
- محمد تقی مجلسی: كتاب معروف او روضة المتقين
- ملا محمد طاهر قمی:
سایرین
میرزا محمد اخباری، ، سید صدرالدین قمی، شیخ عبدالله سماهیجی، شیخ سلیمان بحرانی، ، ، ، آقا رضی قزوینی، شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی،، ، ملا عبدالله شوشتری اصفهانی.[۱۰]
منابع
- ↑ پيدايش، سير تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم, شريفی محمد، دوفصلنامه كتاب قيم، پاييز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ويژه علوم قرآن و حديث)
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:4002.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:3921.
- ↑ فصلنامه علمي ـ پژوهشی علوم حدیث، سال چهاردهم، شماره اول،
- ↑ اخباريگرى، تاريخ و عقايد، بهشتى، ابراهيم، ج۱، ص۱۲۹
- ↑ اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.
- ↑ دائرة المعارف فقه مقارن، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۱۱۹.
- ↑ اخباريگرى، تاريخ و عقايد، بهشتى، ابراهيم، ج۱، ص۱۴۸.
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۵۴۵