آگاهی امام حسین(ع) از سرانجام قیام

سؤال

آيا امام حسين(ع) از فرجام قیامش آگاه بود؟ اصولاً دايره علم غيب امام تا كجاست؟

دایره علم غیب امام(ع)

امام معصوم علاوه بر علم عادي كه براي نوع بشر قابل تحصيل است از علم لدني و خدادادي (علم غيب) نيز بهره مند است. امام به حسب بالا بودن رتبه وجودي و به لطف و اذن الهي به سرچشمه علم خداوند متصل است و از حقايق و حوادث عالم، آگاه مي باشد. امام رضا(ع) در ضمن حديثي مفصل درباره امامت فرمودند:«هنگامي كه خداوند متعال كسي را به عنوان امام براي مردم بر مي گزيند به او سعه صدر، عطا مي كند، چشمه هاي حكمت را در دلش قرار مي دهد و علم را به وي الهام مي كند تا براي جواب از هيچ سؤالي در نماند و در تشخيص حق، سرگردان نشود پس او معصوم و مورد تأييد و توفيق الهي بوده و از خطاها و لغزش ها در امان خواهد بود ...».

خداوند متعال در سوره جن مي فرمايد: ﴿عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى غَيْبِهِ أَحَداً إِلاَّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولٍ ...﴾ «او داناي عالم غيب است و هيچ كس بر عالم غيب او آگاه نيست مگر آن كس كه از رسولان، برگزيده است ...

امام رضا(ع) در تفسير اين آيه فرمودند: «پس رسول الله - صلي الله عليه و آله و سلم ـ نزد خداوند برگزيده است و ما اهل البيت، وارثان همان رسولي هستيم كه خداوند او را از آن چه از غيبش بخواهد، آگاه مي گرداند. پس آن چه گذشته و آن چه تا قيامت اتفاق خواهد افتاد را مي دانيم». پس پيامبر اكرم(ص)، آن را به وسيله ‌وحي از خداوند دريافت مي كند و ائمه بواسطه وراثت از پيامبر اكرم(ص) این علوم را دریافت می کنند.

امام باقر(ع) در تفسير اين آيه ﴿إِلاَّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً﴾ فرمودند: «رصد» يعني يا دگيري از نبي و قول خداوند «من بين يديه» يعني در قلب پيامبر، الهام را القاء مي كند تا اين كه نبي بداند رسالت هاي پروردگارش را ابلاغ كرده و علي - عليه السلام ـ احاطه دارد بر آن چه از علم نزد پيامبر، موجود است.

امام باقر(ع) در توضيح ﴿واحصي كل شيء عدداً﴾ فرمودند: علم گذشته و آينده تا روز قيامت نزد معصوم مي باشد حتي هر انساني را با اسم و نسب مي شناسد و اين كه چه كسي به مرگ طبيعي مي ميرد و چه كسي كشته مي شود و اين كه چه كسي اهل بهشت و چه كسي اهل آتش مي باشد.

در روايتي از امام صادق(ع) آمده است: «امامي كه نداند چه مصيبتي به او مي رسد و كار او به كجا مي انجامد حجت خدا بر بندگانش نخواهد بود.»

بنابراين ائمه(ع) علاوه بر علم معمولي به اذن پروردگار از علم غيب نيز برخوردارند و از همه چيز آگاهي دارند و گذشته و آينده را مي دانند و در روايتي از امام صادق(ع) آمده است كه فرمود: «علم گذشته و آينده تا روز قيامت نزد ما اهل بیت است»

آگاهی امام حسین از فرجام قیام کربلا

با اين بيان هرگز نمي توان گفت امام حسين(ع) از فرجام قیام کربلا، آگاه نبود بلكه به يقين امام حسين(ع) بيشتر از هر کس از فرجام آگاه بوده است. استاد رسول جعفريان در اين باره مي نويسد: «از مسائلي كه در بُعد تاريخي حماسه عقيدتي كربلا، سهم به سزايي دارد، مسأله «غيب» است. ... در اين زمينه روايات بسياري وجود دارد كه در بيشتر آن ها آمده است كه رسول خدا(ص) از شهادت امام حسين(ع) خبر داده بودند. علامه اميني بخشي از اين نقل ها را در كتاب «سيرتنا و سنتنا» فراهم آورده اند. كتاب هاي اهل سنت مملو از اين اخبار و آثار است.

علاوه بر اين روايات، اخباري نقل شده است كه به صراحت يا اشاره، از علم امام حسين(ع) به وقوع حادثه كربلا قبل از اتفاق افتادن آن، خبر داده است.

در روايتي آمده است كه امام(ع) در شبي قبل از آن كه از مدينه به سوي مكه حرکت كنند، بر سر قبر رسول الله(ص) آمدند، پس از آن كه كنار قبر خوابشان برد، در خواب پيامبر(ص) و جمعي از ملائكه را ديدند، پيامبر(ص) او را در آغوش گرفته و بدو فرمودند: «اي حسين! مي بينيم كه به زودي به دست گروهي از امّت من در كربلا تشنه كشته خواهي شد.... ».

در خبر ديگري آمده است، كه امام حسين(ع) در مكه فرمودند : «من جدّم را در خواب ديدم، به من دستوري داد كه براي اجراي آن مي روم. امام در نامه اي براي سعيد بن عاص، با ا ستناد به همين خواب، نوشتند: «تو را از نكته اي آگاه كنم كه من جد خود را در خواب ديده ام. او به من خبري داده كه من به دنبال آن هستم.در روايت ديگري آمده است كه چون امام به كربلا رسيد، فرمود پدرم در حين رفتن به صفّين از اين جا عبور كرد كه من با او بودم. اسم اين محل را پرسيد و به او گفتند، فرمود: اين جا محل فرود آن ها و ريختن خون هایشان است. در اين باره از او پرسش كردند، گفت: جمعي از اهل بيت در اين جا فرود خواهند آمد.