سند حدیث غدیر
آیا واقعه غدیر خم از نظر تاریخی صحیح و ثابت است؟
 |
| خطبه غدیر |
|---|
|
علت انتخاب غدیرخم برای ابلاغ ولایت فأُعلم کل أبیض و أسود |
حدیث غدیر از معتبرترین احادیث نقل شده نزد شیعه و اهل‌سنت است. براساس احادیث غدیر، پیامبر اسلام(ص) بعد از بازگشت از حجةالوداع، در مکان غدیر خم، خطبه‌ای خواندند و سپس با بالابردن دست علی(ع) گفتند «هر کس من مولا و سرپرست او هستم، علی، مولا و سرپرست او است». این حدیث توسط ۱۱۰ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین نقل شده و علمای طراز اول اهل سنت بر تواتر و صحت این حدیث اتفاق نظر دارند. همچنین برخی علمای اهل‌سنت، برای اثبات صحت اسناد حدیث غدیر، کتاب‌هایی نوشته‌اند.
جریان غدیر خم
در دهمین سال هجرت، رسول خدا(ص) با بسیاری از مسلمانان از مناطق مختلف، حج انجام دادند. تعداد مسلمانان همراه پیامبر در حجة الوداع را ۱۱۴ هزار نفر تا ۱۲۴ هزار نفر در منابع ثبت کرده‌اند. در بازگشت پیامبر از حج، در منطقه غدیر خم، این آیه نازل شد: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ…؛ ای رسول ابلاغ کن آنچه را که پروردگارت به تو امر کرده و اگر این کار را انجام ندهی رسالتت را انجام نداده‌ای و خداوند تو را از شر مردم محافظت خواهد کرد.﴾(مائده:۶۷)
در این هنگام پیامبر اکرم(ص) به گروه‌هایی که جلو رفته بودند، دستور داد برگردند و منتظر ماند تا گروه‌های دیگر نیز به آنان برسند. پس از نماز ظهر، پیامبر، خطبه‌ای خواند. در بخشی از خطبه گفت: «َ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ هَذَا مَوْلَاه؛ هر کس من مولا و سرپرست او هستم بعد از من علی سرپرست و مولای او است». در ادامه این آیه نازل شد: ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ؛ امروز دین شما را کامل کردم.﴾(مائده:۳) ابن عباس گفت: «به خدا سوگند ولایت علی(ع) بر همگان واجب گشت».[۱]
سند حدیث غدیر
نقل حدیث توسط صحابه و تابعین
این روایت توسط ۱۱۰ نفر از صحابه پیامبر در کتب اهل سنت نقل شده که به اسامی تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود.
هم چنین ۸۴ نفر از تابعین حدیث غدیر را نقل کرده‌اند که همگی در کتب اهل سنت موجود است.
تأیید حدیث غدیر توسط بزرگان اهل سنت
عده زیادی از علمای طراز اول اهل سنت به متواتر (قطعی) بودن حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند از جمله آن‌ها:
- جلال الدین سیوطی
- علامه مناوی
- علامه عزیزی
- ابن کثیر دمشقی
- شیخ عبدالله شافعی و….
علمای بسیار زیادی از اهل سنت نیز به صحت حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند. از جمله آن‌ها:
- ابن حجر هیثمی
- حاکم نیشابوری.
- حلبی.
- ابن کثیر دمشقی.
- ترمذی.
- آلوسی.
- ابن حجر عسقلانی.
- ابن مغازلی شافعی.
- ابن ابی الحدید معتزلی.
- شهاب الدین قسطلانی.
بسیاری از علمای اهل سنت در طول تاریخ راجع به سند و صحت حدیث غدیر کتاب جداگانه‌ای تألیف کرده و آن را اثبات کرده‌اند از جمله آن‌ها:
- محمد بن جریر طبری کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر»
- حافظ ابن عقده کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر».
- ابوبکر جعابی کتابی به نام «من روی حدیث غدیر خم».
- امام الحرمین جوینی در کتاب «ینابیع الموده».
- ابو سعید سبحانی کتابی به نام «الدرایه فی حدیث الولایه» و….[۲]