برتری انسان بر دیگر موجودات در آیه ۷۰ سوره اسراء
انسان بر بسیاری از موجودات برتری یافته است. آیه ۷۰ سوره اسراء به این موضوع تصریح دارد. مفسران این برتری را در نعمت‌هایی می دانند که دیگر موجودات از آن بی‌بهره هستند و تنها انسان مجموع آن را برخوردار است. مجموع اوصافی از عقل، اراده، اختیار، نطق، آزادی و...
متن آیه
| ﴿ | وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا
و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم، و آنان را در خشكى و دريا [بر مركبها] برنشانديم، و از چيزهاى پاكيزه به ايشان روزى داديم، و آنها را بر بسيارى از آفريده‌هاى خود برترى آشكار داديم. اسراء:۷۰ |
﴾ |
تفسیر برتری دادن انسان بر دیگر موجودات
برتری انسان به خاطر اعطای قوه عقل و نطق و استعدادهای مختلف و آزادی و اراده است. انسان امتیازات فراوانی بر مخلوقات دیگر دارد و روح انسان علاوه بر امتیاز جسمی مجموعه‌ای است از استعدادهای عالی و توانایی بسیار برای پیمودن مسیر تکامل به‌طور نامحدود.[۱] انسان تنها موجودی که از نیروهای مختلف، مادی و معنوی، جسمانی و روحانی تشکیل شده و در لابلای تضادها می‌تواند پرورش پیدا کند و استعداد تکامل و پیشروی نامحدود دارد. همه انسان‌ها بالقوه از فرشتگان برترند؛ یعنی، همگی این زمینه و شایستگی را دارند حال اگر از آن استفاده نکند و سقوط نمایند مربوط به خودشان است.
حضرت علی(ع) فرمود: خداوند موجودات عالم را به سه‌گونه آفرید: فرشتگان و حیوانات و انسان، فرشتگان دارای عقل بدون شهوت و غضب هستند. حیوانات مجموعه‌ای از شهوت و غضبند و عقل ندارند، اما انسان مجموعه‌ای است از عقل و شهوت، اگر عقل او بر شهوتش غالب شود، از فرشتگان برتر است و اگر شهوتش بر عقلش چیره گردد از حیوانات پست‌تر است.[۲]
علامه طباطبائی اعتقاد دارد برتری یافتن انسان از سایر موجودات به معنای عنایت و عطای بیشتر است که به معنای اعطای عقل است.[۳]
گرامی داشتن انسان از طرف خداوند به این است که به او فقط از موجودات زمینی، عقل عنایت نموده است که می‌تواندحق را از باطل بشناسد و خیر را از شر و… و مسئلهٔ نطق و اندام موزون، وجود انگشتان و… که مفسّران گفته‌اند از باب تمثیل است که بعضی از آنها از متفرعات عقل می‌باشد، مثل قدرت بر سخن گفتن و نطق و نوشتن خط و تسلّط موجودات دیگر و بعضی از آنها از مصداق‌های برتری است نه گرامی داشتن.
مطالعه بیشتر
- انسان در قرآن، استاد مرتضی مطهری (ره)، (انتشارات صدرا).
- انسان کامل، استاد مرتضی مطهری (ره)، (انتشارات صدرا).
- تفسیر نمونه، ترجمه المیزان، تفسیر صافی، (ترجمه)، ذیل آیه ۷۰ سوره اسراء.
- روح مجرّد، یادنامه سید هاشم حدّاد، سید محمد حسین حسینی تهرانی.