بداء در امامت
امام هادی(ع) میفرماید برای خدا درباره امام عسکری بعد از محمد (فرزند ارشد امام هادی)، بداء حاصل شده است. آیا بداء در تعیین امام را میتوان پذیرفت؟
بداء در مورد خداوند به این معنا است که آنچه خداوند از قبل میدانسته ولی برای انسانها معلوم نبوده، آنرا اظهار و آشکار میسازد.[۱] شیعیان، بداء به معنای ظهور بعد از جهل را به خداوند نسبت نمیدهند؛ زیرا هیچ گونه جهلی در مورد خداوند راه ندارد.
مردم در مورد امام پس از امام هادی(ع) گمان میکردند سید محمد فرزند ارشد ایشان امام خواهد بود. این اعتقاد براساس ظواهر بود، از جمله اینکه امامت در بزرگترین فرزندان ائمه(ع) بوده است و سید محمد هم از امام عسگری از نظر سنی بزرگتر بودهاند و به همین دلیل مردم گمان بردند که سید محمد امام بعدی ایشان است.
شیخ طوسی در مسئله بداء درباره امام عسگری معتقد است: تعدادی از شیعیان گمان میکردند که امامت در وجود محمد است؛ زیرا او از امام حسن عسگری(ع) بزرگتر بود. بنابراین وقتی محمد از دنیا رفت، امر خداوند در مورد او ظاهر شد که او امام نیست و به امامت نصب نشده است. همانگونه که در مورد اسماعیل فرزند امام صادق(ع) نیز همینگونه شد.[۲]
حدیثهای بسیاری که نام ائمه در آنها آمده است، همانهایی بودهاند که خداوند از ابتدا تعیین کرده بود. هیچگاه چنین نبوده که در علم خدا، امامت با سید محمد باشد و بعد بداء شده و امام عسگری امام گردیده باشد.