حدیث پوشاندن امام حسن(ع) با پارچه زرد پس از تولد

سؤال

بر اساس روایتی، امام حسن(ع) پس از تولد پیجیده شده در پارچه‌ای زرد و او از پیچیدن نوزاد با پارچه زرد نهی کرد. آیا این روایت صحیح است؟ آیا با عصمت حضرت فاطمه(س) سازگار است؟

پوشاندن امام حسن(ع) با پارچه زرد پس از تولد، مضمون دسته‌ای از روایات است که بر اساس آنها امام حسن(ع) پس از تولد، پیچیده به پارچه‌ای زرد تحویل پیامبر(ص) داده شد و او از این کار نهی کرد. این روایات از نظر سند ضعیف است و برخی از آنها از نظر محتوا نیز دارای اشکال است.

گذشته از ضعیف بودن سند روایات،‌ در هیچ کدام از آنها تصریح نشده که حضرت فاطمه(س) پارچه را به دور امام حسن(ع) پیچید.

حدیث در امالی صدوق

«لَمَّا وَلَدَتْ فَاطِمَةُ الْحَسَنَ قَالَتْ لِعَلِيٍّ(ع) سَمِّهِ فَقَالَ مَا كُنْتُ لِأَسْبِقَ بِاسْمِهِ رَسُولَ اللَّهِ(ص). فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ فَأُخْرِجَ إِلَيْهِ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ. فَقَالَ: أَ لَمْ أَنْهَكُمْ أَنْ تَلُفُّوهُ فِي صَفْرَاءَ ثُمَّ رَمَى بِهَا وَ أَخَذَ خِرْقَةً بَيْضَاءَ فَلَفَّهُ فِيهَا...»

« امام سجاد(ع): وقتی فاطمه(س) حسن(ع) را به دنیا آورد، به علی(ع) گفت: «نام او را بگذار.» گفت: «من در نامگذاری او از رسول خدا(ص) پیشی نمی‌گیرم.» رسول خدا(ص) آمد و حسن(ع)‌ را در پارچه زرد خدمت او آوردند. فرمود: «آیا شما را نهی نکردم که او در پارچه زرد نپیچید؟!» پارچه زرد را دور انداخت و پارچه سفیدی گرفت و او را در آن پیچید...» »

ضعف سند

این روایت را شیخ صدوق در کتاب الامالی از امام سجاد(ع) نقل کرده است. أحمد بن حسن قَطّان راوی نخست این حدیث، مذهب او مشخص نبوده و نامش در کتاب‌های اولیه رجال شیعه نیامده است. حسن بن علی سُکَّری، عباس بن بکار و حرب بن میمون نیز مجهول و ناشناخته هستند.بنابراین این حدیث از نظر سند ضعیف است.

این حدیث در کتاب علل الشرائع نیز با سه سند ذکر شده که سند یکی از آنها با سند کتاب الامالی صدوق یکی است. سند دو روایت دیگر نیز به دلیل وجود راویانی ناشناخته یا مهملی (توثیق یا تضعیف نشده)، مانند علی بن حکیم جحدری، ربیع بن عبدالله، اسحاق بن جعفر بن محمد و شعیب بن واقد ضعیف است.

حدیث پیچیده شدن امام حسن(ع) با پارچه زرد در کتاب معانی الاخبار با دو سند ذکر شده است. وجود راویانی ناشناخته مانند عباس بن بکار در این دو سند، باعث ضعیف بودن آن شده است.

این حدیث همچنین در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) با سه سند آمده است. این روایات نیز، به دلیل وجود محمد بن علی بن شاه فقیه مروزی (مجهول)، ابومنصور احمد بن ابراهیم بن بکر خوری (مهمل) و داود بن سلیمان فرا (مهمل) قابل استناد نیستند.

حدیث در امالی طوسی

متن حدیث

«ِ...ِعَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع)، قَالَ: حَدَّثَتْنِي أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَيْسٍ الْخَثْعَمِيَّةُّ... قَالَتْ: فَلَمَّا وَلَدَتِ الْحَسَنَ(ع) جَاءَ النَّبِيُّ(ص) فَقَالَ: يَا أَسْمَاءُ هَاتِي ابْنِي... فَدَفَعْتُهُ إِلَيْهِ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ، فَرَمَى بِهَا وَ قَالَ: أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُنَّ أَلَّا تَلُفُّوا الْمَوْلُودَ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ، وَ دَعَا بِخِرْقَةٍ بَيْضَاءَ فَلَفَّهُ فِيهَا...‏»

« امام سجاد(ع): اسماء بنت عُمَیْس به من گفت: هنگامی که حسن(ع) به دنیا آمد، پیامبر(ص) آمد و گفت: «ای اسماء! فرزندم را بیاور.»... من حسن(ع) را در پارچه‌ای زردرنگ آوردم و به او دادم. پیامبر(ص) پارچه زرد را دور انداخت و گفت: «مگر با شما عهد نکرده بودم نوزاد را در پارچه زرد نپیچید؟!» او پارچه‌ای سفید خواست و او را در آن پیچید.... »

ضعف سند و اشکال در محتوا

شیخ طوسی این حدیث را در کتاب الامالی ذکر کرده است. این روایت از نظر سند ضعیف است و از نظر محتوا نیز دارای اشکال است؛ زیرا اسماء بنت عمیس در زمان ولادت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) با شوهرش جعفر بن طیار در حبشه بود.

حدیث در کفایة الاثر

متن حدیث

«...عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع) عَنْ عَمَّتِهِ زَيْنَبَ بِنْتِ عَلِيٍّ(ع‏) عَنْ فَاطِمَةَ(س) قَالَتْ: كَانَ دَخَلَ إِلَيَّ رَسُولُ اللَّهِ(ص) عِنْدَ وِلَادَتِي الْحُسَيْنَ(ع)، فَنَاوَلْتُهُ إِيَّاهُ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ فَرَمَى بِهَا وَ أَخَذَ خِرْقَةً بَيْضَاءَ وَ لَفَّهُ فِيهَا...»

« امام سجاد(ع) از عمه‌اش حضرت زینب(س) از حضرت فاطمه(س) نقل کرده است: «هنگام ولادت حسین(ع) نزد رسول خدا(ص) رفتم. حسین(ع) را که در پارچه‌ای زردرنگ پیچیده شده بود به پیامبر(ص) دادم. او پارچه زرد را دور انداخت و پارچه‌ای سفید گرفت و او را در آن پیچید...» »

ضعف سند و تفاوت در محتوا

این روایت را علی بن محمد بن علی خزاز قمی از فقیهان و راویان شیعه (درگذشت حدود ۴۰۰ق)، در کتاب کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر با دو سند آورده است. هر دو سند به دلیل وجود راویان مجهول در سلسله‌سند، ضعیف بوده و قابل اعتماد نیست.

در این روایت بر خلاف دیگر روایات مشابه به جای امام حسن(ع)، امام حسین(ع) ذکر شده است. همچنین به نهی پیامبر(ص) از پیچیدن پارچه زرد اشاره نشده است.

حکم فقهی پیچیدن نوزاد در پارچه زرد

هیچ کدام از فقیهان به حرام بودن پوشاندن نوزاد با پارچه زرد فتوا نداده‌اند. شیخ صدوق نیز، که این حدیث را در کتاب الامالی ذکر کرده، در کتاب من لا یحضره الفقیه، که کتاب فتوایی او است نیاورده است.