مناظره امام رضا(ع) با ابن‌جهم پیرامون عصمت انبیاء
نظريه شيعه درباره روايت مناظره امام رضا(ع) با علي بن جهم در مورد شخصيت حضرت داود و گناه آدم را بنويسيد.
در اين مناظره كه ميان حضرت امام رضا(ع) و علي بن محمد بن جهم در حضور مأمون عباسي انجام شده است امام(ع) در راستاي عصمت انبياء به نحوي استدلال فرموده است كه نظريه و پاسخ شيعيان او به يقين همان خواهد بود كه امام(ع) درباره حضرت آدم(ع) مي فرمايد كه اين معصيت آدم(ع) در بهشتي كه براي آن خلق نشده بود، انجام شده است، و واجب است كه او در زمين معصوم باشد و لذا وقتي كه او را بعد از هبوطش در زمين حجّت و خليفه خود قرار داد، معصومش گردانيد. علامه طباطبايي در جلد ۱۴ ص۲۲۲ الميزان در اين مورد بياني به اين صورت دارد كه واقعه حضرت آدم(ع) قبل از تشريع اصل دين اتفاق افتاده و بهشتي كه آن حضرت در آن ساكن بود، بهشت برزخيه بوده كه در زندگي غير دنيوي و مادي تمثل داشته است. و نهي خداوند هم ارشادي بوده، نه مولوي و مخالفت نهي ارشادي معصيت شمرده نمي شود، آنچه معصيت بر آن مترتب مي شود، مخالفت امر مولوي و تكليفي است. و همه انبياء از مخالفت در امر مولوي معصوم مي باشند و كلام حضرت امام رضا(ع) نيز به همين معنا اشاره دارد.
اما در مورد حضرت داوود(ع) كه امتحان و خطاء آن حضرت در سوره(ص) آمده است امام رضا(ع) ارتباط اين امتحان و خطاء با افسانه تمثل شيطان به شكل پرنده را نفي نموده است و ديدن زن اوريا در حال استحمام و عاشق شدن آن حضرت، و قتل اوريا، را كه از تورات نقل شده است، كذب محض دانسته است. علامه طباطبايي در ص۱۹۶ جلد ۱۷ الميزان مي گويد كه حضرت داوود وقتي متوجه غير عادي بودن ورود متخاصمين كه از فرشتگان بودند، شد و او در قضاوت هم عجله نمود، دانست كه مورد امتحان خدا قرار گرفته است، لذا استغفار و توبه نمود. اين خطاي حضرت داوود(ع) مستلزم معصيت او نيست، زيرا اين واقعه با توجه به غير عادي بودن آن در عالم غير تكليف و مادي شبيه عالم رؤيا بوده است و همانند خطيئه حضرت آدم، قبل از هبوطش به زمين مي باشد و اگر هم اين واقعه در عالم ماده واقع شده باشد قضاوت و حكم حضرت داوود(ع) تقديري خواهد بود يعني در فرض اينكه در اين دعوا مدعي عليه حجت نداشته باشد به مظلوميت مدعي حكم مي شود و در هر دو فرض هيچ معصيتي براي حضرت داوود(ع) ثابت نميگردد.
منابع جهت مطالعه بيشتر:
۱. تفسير الميزان، ج۱۴، ص۲۲۲ به بعد و جلد ۱۷ ص۱۹۶ به بعد.
۲. العصمه، تأليف سيد علي ميلائي.
منابع