نقش ارتباط نسبی با پیامبر در انتخاب امامان شیعه
آیا یکی از دلایل انتخاب امامان این بود که از نسل پیامبر(ص) بودند؟
امامت و مقام خلیفه‌اللهی شرایطی دارد که یکی از آن شرایط عصمت از گناه می‌باشد و از نسل پیامبر یا امام بودن معیار امامت نیست و این که خداوند امامت را در نسل پیامبر قرار داده به خاطر شایستگی‌های ائمه و لیاقت ایشان می‌باشد که واجد شرایط امامت بوده‌اند و این مطلب منافاتی ندارد با این که امامان از نسل پیامبر(ص) هستند زیرا شرایط امامت و خلافت در فرزندان از نسل آن حضرت موجود بوده و خداوند متعال به علم ازلی خود به آن آگاهی داشته‌است و امام علی(ع) که از نسل رسول اکرم(ص) نیست اما دارای مقام امامت می باشد.
شرایط امامت
امامت دارای شرایطی خاص است. خدا بر اساس علم ازلی خود می‌دانست آن شرایط در چه کسانی خواهد بود؛ بنابراین آن افراد خاص که امامان دوازده‌گانه معصوم هستند را برای امامت برگزید. برخی از شرایط امامت چنین‌اند:
عصمت از گناه
حضرت ابراهیم(ع) هنگام برگزیده شدن به امامت خطاب به خدا گفت: «آیا این مقام الهی به فرزندان من (از نسل‌های بعدی) هم می‌رسد؟».[۱] خدا پاسخ داد: «عهد من به ستمگران نمی‌رسد.»[۲] این پاسخ اشاره به این دارد که یکی از شرایط امامت و مقام خلیفة‌اللهی عصمت از گناه و ستم است. یعنی از نسل ابراهیم بودن معیار امامت نیست و این که خداوند نبوت و امامت را در فرزندان و نسل ابراهیم قرار داده به خاطر شایستگی‌های خود او و لیاقت برخی از فرزندان او است؛ بنابراین، تنها از نسل ابراهیم بودن دلیل بر نبوت یا امامت نخواهد بود.
درباره امامان دوازده‌گانه معصوم نیز چنین است؛ یعنی با قطع نظر از وجود شرایط امامت و خلافت تنها از نسل پیامبر(ص) بودن، دلیل بر امامت آنها نیست؛ چنانچه در سادات غیر از امامان معصوم(ع) ، البته این هیچ منافاتی ندارد با این که امامان از نسل پیامبر(ص) هستند زیرا شرایط امامت و خلافت همان گونه که پیش از این به آن اشاره شد در فرزندان از نسل آن حضرت موجود بوده و خداوند به علم ازلی خود به آن آگاهی داشته است و وجود مقدس امیرالمؤمنین(ع) و امامت آن بزرگوار که خود با این که از اهلبیت(ع) است اما از نسل رسول اکرم(ص) نیست شاهدی بر این مدعاست.
علاوه بر مقام عصمت و دوری از ظلم و گناه برخی از شرایط امامت چنین است: عدالت، علم به احکام شریعت و روش سیاست و مدیریت، شجاعت، افضلیت در صفات کمال، پیراسته بودن از عیوب نفرت آور جسمی، روحی و نَسَبی، مقرب ترین افراد بودن در پیشگاه خداوند و در استحقاق پاداش‌های اخروی، توانایی برآوردن معجزه برای اثبات امامت در مواقع لزوم و .. . با توجه به آنچه توضیح داده شد روشن گردید که با قطع نظر از وجود شرایط و ادله امامت که در کتب مربوط به آن مسئله توضیح داده شده است، از نسل پیامبر بودن دلیلی بر امامت امامان معصوم(ع) ما نیست و لو این که خدای متعال بر اساس علم و حکمت خود امامت و خلافت را بعد از امیرالمؤمنین(ع) در نسل پیغمبر اکرم(ص) قرار داد فضیلت آشکار برای آن حضرت محسوب شده و دلیل بر عظمت آن بزرگوار و اهل بیت او می‌باشد.
مطالعه بیشتر
- کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ترجمه منصور پهلوان.
- امامت پژوهی، نوشته جمعی از نویسندگان.
- امامت و رهبری، شهید مطهری.