سفارش بر ازدیاد نسل در قرآن و حدیث
آیا در قرآن و حدیث سفارش بر ازدیاد نسل شده است؟
درباره تکثر و قلت نسل، آیه‌ای از قرآن بدان تصریح نکرده است، اما روایت‌هایی درباره زیادی و کمی نسل وجود دارد، لازمه جمع بین آنها این است که شرایط زمان و مکان را باید در نظر گرفت، چون بعضی وقتها زمینه برای تکثر مناسب است و بعضی وقتها برای قلت مناسب است.
ازدیاد نسل در قرآن
قرآن کریم به صراحت درباره تکثیر نسل سخن نگفته، ولی بعضی از آیات به ازدواج اشاره کرده‌اند که لازمه‌اش ایجاد نسل و فرزند است. مثلا آیه ﴿أَنْكِحُوا الْأَيامى مِنْكُمْ؛ مردان بی‌زن و زنان بی‌شوهر را به نکاح یکدیگر درآورید.﴾(نور:۳۲) گرچه با صراحت بیان نکرده که ثمره این ازدواج بچه‌دار شدن است، اما در این معنا ظهور دارد و لازمه ازدواج بچه دار شدن و پیدا کردن نسل است.[۱] در قرآن کریم الفاظی از قبیل اولاد، ذریه، ولد، غلام و… فراوان یافت می‌شود، ولی هیچ‌کدام از این آیات به‌طور مستقیم به زیادی نسل یا محدود کردن ان اشاره‌ای ندارد.
ازدیاد نسل در روایات
از پیامبر(ص) احادیثی نقل شده که یکی از معروفترین آنها حدیث: «با همدیگر ازدواج کنید و دارای نسل گردید و زیاد شوید، به راستی که من مباهات می‌کنم به واسطه شما در مقابل امت‌های دیگر در روز قیامت، ولو با بچه سقط شده.»[۲]
پیامبر اسلام(ص) به صراحت به تکثر نسل دستور می‌دهد، اما در مقابل روایاتی وارد شده که به صراحت به کاهش نسل سفارش دارند؛ از جمله حدیثی معروف از حضرت علی(ع) که می‌فرماید: «قله العیال أحد الیسارین؛[۳] کمی جیره خوار یکی از دو دست است» این حدیث کنایه از این است که فرزند و عیال و خرج خور کم یکی از اسباب آسایش زندگی انسان است.
در ظاهر میان روایت پیامبر اسلام(ص)، روایت امیر المؤمنین(ع) تعارض دیده می‌شود، چون حدیث اول به کثرت نسل تشویق و دومی بر قلت نسل دارد، در حالی که این گونه نیست و می‌شود بین این دو حدیث جمع عرفی کرد و در جمع بین آنها لازم است به دو نکته توجه شود:
- حدیث پیامبر(ص) مربوط به زمانی است که تعداد مسلمان‌ها در جهان اندک بودند و در اقلیت به سر می‌بردند، لذا برای تقویت مسلمان‌ها و نهضت اسلامی پیامبر، آن حضرت تشویق به تکثر نسل فرمودند، اما کلام حضرت امام علی(ع) می‌تواند به عنوان یک دستور العمل ارشادی برای همه انسان‌های جهان باشد. چه مسلمان باشند چه غیرمسلمان و در بیان واقعیت است و مقصود از آن تعیین تکلیف نمی‌باشد.
- لازم است ذکر شود که شرایط زمان و مکان و محیط بر تکثر و قلت نسل دخالت دارند، اگر این شرایط مستعد و آماده باشند، بی تردید زیادی نسل مطلوب خواهد بود، اما اگر این شرایط مهیا نباشد، برعکس قلت نسل مطلوب است
منابع
- ↑ برای مطالعهٔ بیشتر ر.ک. ۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، بیروت، مؤسسه اعلمی، چاپ اول، سال ۱۴۱۵، ج۷، ص۲۴۳؛ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، قم، انتشارات اسماعیلیان، چاپ چهارم، ج۶، ص۳۲۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ بیست و دوم، ج۱۴، ص۴۵۷ و ۴۶۳.
- ↑ نمازی، حسن بن علی، مستدرک سفینه البحار، قم، جامعه مدرسین، سال ۱۴۱۹، ج۴، ص۳۴۰.
- ↑ نهج البلاغه، فیض الاسلام، کلمه قصار ۱۳۵.