دلیل عقلی اثبات وجود امام زمان(ع)
دلایل عقلی اثبات وجود امام زمان(ع)
برای اثبات غیبت امام عصر(عج) دلایل عقلی وجود دارد؟
امامت امام زمان(ع)، وجود و غیبت حضرت از مباحث امامت خاصه است. در امامت خاصه نمی‌توان از دلیل عقلی بهره گرفت، چون برهان و دلیل عقلی نمی‌تواند معرِّف فرد یا احوالات شخصی او باشد، بلکه دلیل عقلی امامت عامه و ضرورت وجود امام در تمام زمان‌ها را اثبات می‌کند؛ وجود امام زمان(ع) وقتی ضروری شد و از نظر تاریخی هم تولد ایشان ثابت شد، خبر روشنی نیز نسبت به مرگ گزارش نشد و حضورش هم مانع داشت پس حتماً باید غائب باشد.
به عبارت دیگر اقامه دلیل عقلی بر یک امر جزئی مانند وجود خارجی یک شخص و احوالات او چه امام باشد یا غیر امام، ممکن نیست و از حیطه عقل بیرون می‌باشد، اما اقامه ادله عقلی بر عنوان کلی مانند (وجود امام زنده و ضرورت آن در هر زمان) که مصداق خارجی آن با ادله قطعی نقلی و تاریخی ثابت می‌شود، امر معقول و ممکن است.
مبنای این اصل امور ذیل اند:
الف) همان‌طور که وجود پیامبران برای رشد و تکامل بشر لازم و ضروری است، وجود امام هم برای حفظ دین و ادامهٔ برنامهٔ پیامبر ضرورت دارد.
ضرورت وجود انسان معصوم و حجت الاهی در همهٔ زمان‌ها با استناد به دلایل متعدد عقلی در امامت عامه است. یکی از دلایل، این است که نبوت و امامت یک فیض معنوی از جانب خداوند و لطف است و بر اساس قاعده لطف چنین لطفی برخدا لازم است، پس نصب امام بر خدا لازم است.
الطاف وجود امام غایب را می‌توان در موارد زیر برشمرد: ۱. حراست از دین خداوند در سطح کلی.[۱] ۲. تربیت نفوس مستعد. ۳. بقای مذهب. ۴. وجود الگویی زنده که بتواند مقتدای مردم قرار بگیرد.
ب) امام واسطه فیض تکوین است: اگر امام نباشد، فیض هستی قطع شده و جهان هستی فرو می‌پاشد. محمد بن فضیل می‌گوید از حضرت رضا(ع) پرسیدم آیا روزی روی زمین بی امام خواهد بود؟ فرمود: نه، گفتم از امام صادق(ع) روایت شده که اگر روی زمین بی امام باشد، زمین یا بندگان مورد خشم خداوند قرار می‌گیرد. فرمود: نه اصلاً زمینی و بشری نمی‌ماند، همه از بین می‌رفتند.[۲]
از این رو بی وجود امام(ع) و حجت الهی، کائنات بی امداد فیض الهی خواهند بود و بدون این امداد همه چیز عدم محض خواهند بود. به بیان فلاسفه فیض الهی باید از طریق صادر اول یا کاملترین موجود و با سیر تنزلی تدریجی و عقلی باشد.
ج) امام مخاطب و حامل قرآن و الهام است: چون قرآن کتاب همیشگی و زنده انسان‌ها است، پس مخاطب حقیقی آن نیز باید همیشه وجود داشته باشد و این مخاطب حقیقی که قلب و روحش بستر و جایگاه وحی است، بعد از پیامبر اکرم(ص) جز ائمه و امام نمی‌تواند باشد.
جریان زنده و مستمر و بقای استمرار قرآن و شب قدر جز با پذیرش وجود کسی که حامل و مهبط و مخاطب آن‌ها باشد، قابل تصور نیست و چنین شخصی همان امام زمان خویش است.
د) امام واسطه دائمی و عامل دوام فیض معرفت است: چنان‌که خداوند متعال که فیّاض مطلق است، هرگز فیض هستی را دریغ نمی‌دارد، فیض معرفت را هم دریغ نخواهد داشت، بنابراین استمرار و دوام فیض معرفت، مستلزم آن است که در هر عصری، کسی که از بالاترین درجه کمالات بهره‌مند است، گیرنده و واسطه این امر باشد و این واسطه همان وجود مقدس امام(ع) در هر عصری است.[۳]
بر این اساس وجود امام در هر زمانی لازم است اما از آنجا که بنابر دلایل موثق و شواهد قطعی تاریخی یازده امام از این جهان رخت بر بسته‌اند، و بنا بر دلائل معتبر و مستند تاریخی امام دوازدهم(ع) پا به عرصه وجود نهاده است، حضور و وجود آن بزرگوار و استمرارش لازم و ضروری است و او در پرده غیبت.
پس آفرینش انسانِ مکلف و بقاء نظام هستی در روی زمین بدون وجود انسان کامل که مظهر و واسطه فیض الهی است معنا ندارد و این است معنای کلام امیر المؤمنین(ع) که فرمود: زمین هیچگاه از حجّت خالی نمی‌ماند، حجت خدا یا ظاهر و آشکار است یا خائف و پنهان، تا حجت‌ها و برهان‌های خدا باطل نگردد.[۴]
از این رو همواره باید انسان کامل در زمین وجود داشته باشد و از آنجا که شرایط جهان به جائی رسید که حاکمان و مردمان، حضور امام معصوم درجامعه را بر ننافتند، تنها راه حفظ انسان کامل و استمرار فیض و کشته نشدن ولیّ_و نیز علل دیگری که بر ما پوشیده است_ غیبت او بود تا زمانی که زمینه ظهور آن بزرگوار فراهم گردد.