دلیل عقلی اثبات وجود امام زمان(ع)

سؤال

براي اثبات غيبت امام عصر(عج)دلايل عقلي وجود دارد؟

امامت امام زمان((ع))، وجود و غیبت حضرت از مباحث امامت خاصه است .در امامت خاصه مستقیماً نمی توان از دلیل عقلی بهره گرفت[چون برهان و دلیل عقلی نمی تواند معرف فرد یا احوالات شخصی او باشد و معنای این جمله که : "جزیی نه کاسب است نه مکتسب" همین است]، بلکه دلیل عقلی امامت عامه و ضرورت وجود امام ((ع)) در تمام زمان ها را اثبات می کند؛ وجود امام زمان ((ع)) وقتی ضروری شد و از نظر تاریخی هم تولد ایشان ثابت شد، خبر روشنی نیز نسبت به مرگ گزارش نشد و حضورش هم موانع داشت پس حتما باید غائب باشد چون جهان و جهانیان نمی توانند بدون امام به نظام و زندگی ادامه دهند.

به عبارت دیگر اقامه دليل عقلی بر يک امر جزئی مانند وجود خارجی یک شخص و احوالات او چه امام باشد و يا غير امام ،ممکن نيست و از حيطه عقل بيرون می باشد ، اما اقامه ادله عقلی بر عنوان کلی مانند (وجود امام حی و ضرورت آن در هر زمان) که مصداق خارجی آن با ادله قطعی نقلی و تاريخی ثابت می شود ، امر معقول و ممکن است .

با توجه به آنچه در مقدمه توضيح داده شد باید گفت : يكي از اصول اساسي مكتب تشيع،‌ اين است كه جهان هستي و زمين هرگز بي امام نخواهد بود. چه آن كه بدون وجود امام و خليفه الهي و واسطه فيض، جريان فيض الهي در قلمرو تكوين و تشريع امكان ندارد. اين مسأله به قدري حائز اهميّت است كه امام صادق(ع) فرمود: اگر تنها دو نفر انسان داشته باشيم يكي از آن دو امام خواهد بود و آخرين كسي كه مي ميرد امام است.

مبناي اين اصل امور ذيل اند:

الف) همان طور که وجود پیامبران برای رشد و تکامل بشر لازم و ضروری است،وجود امام هم برای حفظ دین و ادامه ی برنامه ی پیامبر ضرورت دارد.

ضرورت وجود انسان معصوم و حجت الاهی در همه ی زمان ها با استناد به دلایل متعدد عقلی در امامت عامه است. یکی از دلایل، این است که نبوت و امامت یک فیض معنوی از جانب خداوند و لطف است و بر اساس قاعده لطف چنین لطفی برخدا لازم است، پس نصب امام بر خدا لازم است.

الطاف وجود امام غایب را می توان در موارد زیر برشمرد: ۱.حراست از دین خداوند در سطح کلی. ۲. تربیت نفوس مستعد.۳. بقای مذهب.۴. وجود الگویی زنده که بتواند مقتدای مردم قرار بگیرد .

ب) امام واسطه فيض تكوين است: اگر امام نباشد، فيض هستي قطع شده و جهان هستي فرو مي پاشد. محمد بن فضيل مي گويد از حضرت رضا(ع) پرسيدم آيا روزي روي زمين بي امام خواهد بود؟ فرمود: نه، گفتم از امام صادق(ع) روايت شده كه اگر روي زمين بي امام باشد، زمين يا بندگان مورد خشم خداوند قرار مي گيرد. فرمود: نه اصلاً زميني و بشري نمي ماند، همه از بين مي رفتند.

از اين رو بي وجود امام(ع) و حجت الهي، كائنات بي امداد فيض الهي خواهند بود و بدون اين امداد همه چيز عدم محض خواهند بود.به بیان فلاسفه فیض الهی باید از طریق صادر اول یا کاملترین موجود و با سیر تنزلی تدریجی و عقلی باشد.

ج) امام مخاطب و حامل قرآن و الهام است: چون قرآن كتاب هميشگي و زنده انسان ها است، پس مخاطب حقيقي آن نيز بايد هميشه وجود داشته باشد و اين مخاطب حقيقي كه قلب و روحش بستر و جايگاه وحي است، بعد از پيامبر اكرم(ص) جز ائمه و امام نمي تواند باشد.

جريان زنده و مستمر و بقاي استمرار قرآن و شب قدر جز با پذيرش وجود كسي كه حامل و مهبط و مخاطب آن ها باشد، قابل تصور نيست و چنين شخصي همان امام زمان خويش است.

د) امام واسطه دائمي و عامل دوام فيض معرفت است: چنان كه خداوند متعال كه فيّاض مطلق است، هرگز فيض هستي را دريغ نمي دارد، فيض معرفت را هم دريغ نخواهد داشت، بنابراين استمرار و دوام فيض معرفت، مستلزم آن است كه در هر عصري، كسي كه از بالاترين درجه كمالات بهره مند است، گيرنده و واسطه اين امر باشد و اين واسطه همان وجود مقدس امام(ع) در هر عصري است.

بر اين اساس وجود امام در هر زماني لازم است اما از آنجا که بنابر دلايل موثق و شواهد قطعي تاريخي يازده امام از اين جهان رخت بر بسته اند، و بنا بر دلائل معتبر و مستند تاريخي امام دوازدهم(ع) پا به عرصه وجود نهاده است، حضور و وجود آن بزرگوار و استمرارش لازم و ضروري است و او در پرده غيبت.

پس آفرينش انسانِ مکلف و بقاء نظام هستي در روي زمين بدون وجود انسان كامل كه مظهر و واسطه فيض الهي است معنا ندارد و اين است معناي كلام امير المؤمنين(ع) كه فرمود: زمين هيچگاه از حجّت خالي نمي ماند، حجت خدا يا ظاهر و آشكار است و يا خائف و پنهان،‌ تا حجت ها و برهان هاي خدا باطل نگردد.

از اين رو همواره بايد انسان كامل در زمين وجود داشته باشد و از آنجا كه شرايط جهان به جائي رسيد كه حاكمان و مردمان، حضور امام معصوم درجامعه را بر ننافتند، تنها راه حفظ انسان كامل و استمرار فيض و كشته نشدن وليّ_و نيز علل ديگري كه بر ما پوشيده است_ غيبت او بود تا زماني که زمينه ظهور آن بزرگوار فراهم گردد.