مسخ در قرآن
در رابطه با مسخ شدگان توضيحاتي دهيد؟
واژه مسخ در لغت به معنای، زشت شدن طبيعت و اخلاق و دگرگوني شكلي به شكل ديگر.}}[۱] در اصطلاح عرفا مسخ عبارت از مسخ دل هاي آنان است كه از درگاه حق رانده شده اند. به گونه اي كه در آغاز دلهاشان رو به سوي خداوند بوده، اما پس از آن از خداوند دل گردانند و اسير وسوسه شيطان شوند و افسار دل به هواي نفس سپارند.[۲]
چون پرسش به صورت كلي بيان شده آنچه راكه در قرآن و روايات درباره مسخ شدگان آمده بررسي مي‌كنيم:
الف- واژه مسخ فقط درباره اهل قيامت يك بار در قرآن كريم آمده است، چنان كه مي فرمايد: {{قرآن|و لو نشاء لمسخناهم علي مكانتهم فما استطاعوا مضيا و لا يرجعون[۳] «و اگر بخواهيم آنان را بر جايگاهشان، مسخ كنيم، پس نتوانند از آنجا بگذرند و نيز بر نمي گردند.». از ابن عباس روايت شده است كه منظور از مسخ در اين آيه آن است كه آنان را به شكل بوزينه و گراز در مي‌آوريم[۴].
ب- گذشته از مسخ روز قيامت كه منوط به خواست الهي است، در قرآن كريم از گروهي كه در اين دنيا مسخ شده‌اند سخن به ميان آورده كه به برخي از آنها اشاره مي‌كنيم:
در قرآن كريم به موضوع مسخ بني اسرائيل دو بار اشار ه شده است:
۱- خداوند متعال مي فرمايد: «و به راستي كساني از خودتان را كه درباره شنبه از حد گذشتند، شناخته ايد كه به آنان گفتيم: بوزينه گاني رانده شده باشيد.»[۵]
در جايي دیگر مي فرمايد: «پس چون به ترك آنچه از آن نهي شده بودند كبر ورزيدند، به آنان گفتيم: همچون بوزينه گان خوار و زبون باشيد.»[۶] از ظاهر عبارت قرآن كريم بر مي آيد كه آنان در حقيقت مسخ شدند و به صورت بوزينه گان در آمدند و نظر بيشتر مفسران نيز همين است و گفته اند آنان پس از اين مسخ بيش از سه روز زنده نماندند. شخصي از امام صادق(ع) ذيل همين آيه درباره بوزينه گان سوال كردند امام در پاسخ فرمودند: آنان (يهود) به حالت مسخ سه روز باقي ماندند و سپس مردند و از آنان نسلي باقي نماند و ميمونهاي فعلي مثل همان ميمون ها هستند.[۷] (مشابه آنها در شكلند ولي از نسل آنها نيستند.).
۲- در جاي ديگري از قرآن كريم درباره مسخ شدگان چنين آمده: «بگو آيا شما را آگاه كنم كه كدام قوم نزد خداوند بدترين هستند؟ آن كساني كه خداوند بر آنها لعنت و غضب كرده، و آنها را به شكل بوزينه و خوك مسخ نمود و پرستندگان طاغوت. اين گروه بدترين مردم و گمراه‌ترين خلق از راه راست هستند.»[۸] از آيه فوق چنين استنباط مي‌شود كه سه گروه از انسان‌ها مورد لعن و غضب خداي تعالي واقع شده‌اند.
الف: آن‌هايي كه به صورت ميمون درآمدند.
ب: آن‌هايي كه به صورت خوك مبدل شدند.
ج: آن‌هايي كه بندگي طاغوت مي‌كنند.
گروهي كه به صورت ميمون مسخ شدند كساني از بني اسرائيل بودندكه با حكم حرمت صيد در روز شنبه مخالفت كردند و در آن روز به صيد ماهي پرداختند. و گروهي از امت عيسي(ع) نيز وجود داشتند كه پس از نزول مائده آسماني و مشاهده اعجاز باز هم كفر ورزيدند و با پيامبر خدا مخالفت كردند، و در نتيجه به صورت خوك درآمدند. در قرآن كريم داستان اين گروه در سوره مائده، آيات ۱۱۲-۱۱۴ آمده است[۹].
در هر حال بايد توجه داشت كه مسخ و دگرگوني جسماني متناسب با اعمالي است كه انجام داده اند، يعني چون جمعيت هاي گنه كار بر اثر انگيزه هواپرستي و شهوت راني دست به طغيان و نافرماني خدا مي زدند و جمعي با تقليد كوركورانه كردن از آنها آلوده به گناه شدند، لذا به هنگام مسخ هر گروه به شكلي كه متناسب با كيفيت اعمال او بوده ظاهر مي شده است.
منابع جهت مطالعه بيشتر:
۱. موسي از ديدگاه قرآن، محسن بينا، ناشر: انتشارات سازمان تبليغات اسلامي ۱۳۷۰.
۲. دانشنامه قرآن پژوهشي، بهاء الدين خرمشاهي، ناشر: انتشارات ناهيد و دوستان، تهران، ۱۳۷۷ ش، جلد دوم.
۳. تفسير نمونه، آيه الله ناصر مكارم شيرازي، ناشر: انتشارات دارالكتب الاسلاميه، تهران، ۱۳۷۴ ش، جلد هاي ۱ و ۶ و ۱۸ ذيل آيات بحث.
۴. الميزان، علامه طباطبايي (رحمه الله عليه)، جلدهاي ۱ و ۸، ذيل آيات مورد بحث.
منابع
- ↑ راغب اصفهاني، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه دكتر سيد غلامرضا خسروي، تهران، انتشارات مرتضوي، ۱۳۷۲ ش، ج۳، ص۲۲۴.
- ↑ خرمشاهي، بهاء الدين، پژوهشي در قرآن و دانشنامه قرآن پژوهي، تهران، انتشارات ناهيد و دوستان، ۱۳۷۷ ش، ج۲، ص۲۰۵۵.
- ↑ يس/ ۶۷.
- ↑ رك: خرمشاهي، بهاءالدين، دانشنامه قرآن، ج۲، ص۲۵۶.
- ↑ بقره/ ۶۵.
- ↑ اعراف/ ۱۶۶.
- ↑ هاشمي رفسنجاني، اكبر و جمعي از محققان حوزه، تفسير راهنما، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه، ۱۳۷۶ ش، ج۱، ص۲۰۰.
- ↑ مائده/ ۶۰.
- ↑ مجله مكتب انقلاب، گروهي از نويسندگان، شماره ۱۳، ۱۳۶۲ش، ص۱۰-۱۱.