تغییر سرنوشت انسان با انجام یک گناه
آیا یک گناه می‌تواند سرنوشت کسی را دگرگون کند؟
برای روشن شدن پاسخ باید منظور از سرنوشت روشن گردد که آیا منظور سرنوشت دنیوی است یا اخروی؛ اگر منظور سرنوشت اخروی است یعنی سعادت و شقاوت انسان در آخرت که همان بهشت و جهنم می‌باشد، باید گفت بله گاهی یک گناه می‌تواند انسان را حتی تا ابد در جهنم قرار دهد و راه بازگشت از آن را بر انسان ببندد هر چند اعمال صالح و نیکی هم در پرونده اعمال او باشد، زیرا با وجود آن گناه تمام اعمال نیک او نیز از بین می‌رود. البته این در صورتی است که شخص بدون توبه از دنیا رود، چون اگر شخصی در دنیا از گناهی توبه کند قطعاً آثار اخروی پاک شده و عقاب آن برداشته می‌شود. به‌طور مثال قرآن می‌فرماید: «هر کس مسلمانی را از روی عمد بکشد، پس جزای او جهنم است و تا ابد هم در جهنم خواهد ماند، و غضب الهی و لعنت الهی بر اوست و به تحقیق که برای او عذابی دردناک آماده شده است».[۱] لذا همین یک گناه یعنی قتل مسلمان که از گناهان کبیره است برای بدبختی و گرفتار شدن انسان کافیست. ولو این که چنین شخصی در دنیا زندگی خوب و راحتی داشته باشد، زیرا حساب دنیا از حساب آخرت جداست.
چه بسا انسانی در دنیا با این که چنین گناهان کبیره ای انجام داده باشد، در آسایش و راحتی و زندگانی بسیار خوشی باشد مثلاً شخصی که «ربا» می‌خورد طبق آیه قرآن به جنگ با خدا و رسول برخواسته است،[۲] حال چنین شخصی هر چند در دنیا بسیار ثروتمند و زندگی راحت و خوشی داشته باشد ولی قطعاً در آخرت جایی جز جهنم نخواهد داشت، چرا که با خدا و رسول او در جنگ و ستیز است و حتی اعمال نیک او نیز مقبول درگاه الهی نمی‌گردد، و همان‌طور که اشاره شده توبه، آثار گناه را برمی‌دارد البته هر گناهی توبه مخصوص به خود را دارد ولی در صورت تحقق توبه حقیقی شقاوت اخروی از بین می‌رود.
امّا اگر گناهی علاوه بر آثار اخروی آثار دنیوی نیز داشته باشد، ممکن است توبه تنها آثار اخروی را بردارد و آثار دنیوی آن گناه محفوظ باشد که بیشتر توضیح خواهیم داد.
امّا اگر منظور از سرنوشت، سرنوشت دنیوی و زندگی دنیاست باید گفت: در سرنوشت آدمی دو گونه قضا و قدر وجود دارد، یکی قضا و قدر حتمی و دیگری قضا و قدر مشروط. قضا و قدر حتمی به این معناست که اتفاقی در زندگی انسان (یا هر پدیده دیگری) هرگز تغییر نمی‌یابد و آنچه خدای تبارک و تعالی در مورد اتفاق‌های زندگی انسان اراده کرده عیناً به همان شکل تحقق می‌یابند. امّا قضا و قدر مشروط آن قضا و قدری است که قابل تغییر و نفی و اثبات است؛ به این معناکه خدای سبحان قضیه ای را بر فعل اختیاری آدمی متوقف می‌کند و به صورت مشروط آن را در لوح محفوظ ثبت می‌کند؛ بدین شکل که مثلاً اگر فلان شخص، فلان عمل مثبت (نیک) را انجام داد، فلان اتفاق ناگوار (یا سرانجام شوم) از او دفع گردد و آن اتفاق محقق نگردد، امّا اگر وی گناهی مرتکب شود (هر عمل زشتی) مبتلا به آن اتفاق ناگوار گردیده و آن اتفاق محقق گردد، به این مسئله قضا و قدر مشروط گویند.
نقش اختیار آدمی در این قضا و قدر بسیار مشهود است و تغییر آن مبتنی بر اراده و اختیار انسان است؛ لذا تمام رفتار و کردار انسان می‌تواند در سرنوشت انسان مؤثر بوده و باعث تغییر آن گردد، حال اگر عمل خوبی باشد چه بسا باعث جلب رضایت الهی گردیده و سرنوشت او را به طرف خوبی بکشاند و گاه ممکن است یک عمل بد سرنوشت آدمی را تغییر داده و عمری انسان را بیچاره کند و انسان را به شقاوت و بدبختی بکشاند. چطور اگر شخصی زهر بخورد می‌میرد و از بین می‌رود و دیگر جبران نمی‌گردد، گناهان نیز همین گونه هستند و دارای آثاری تکوینی و واقعی هستند و ممکن است باعث نابودی آدمی گردند.
حتی طبق روایات اسلامی بعضی از اعمال انسان در طول عمر آدمی مؤثراند و بعضی گناهان عمر را کوتاه و بعضی اعمال خیر و نیک عمر آدمی را طولانی می‌کنند، این مطالب در روایات وارده از حضرات معصومین(ع) به وضوح دیده می‌شود به‌طور مثال امام صادق(ع) می‌فرمایند: «از (حالقه) بپرهیزید، زیرا که مردم را به مرگ می‌کشاند. راوی گوید پرسیدم (حالقه) چیست؟ حضرت فرمودند: قطع رحم».[۳] لذا طبق این بیان حضرت، گناه قطع رحم، عمر آدمی را کوتاه می‌کند. هم چنین امام باقر(ع) فرمودند در کتاب علی(ع) نوشته است سه خصلت است که در هر کس باشد، نمیرد تا به بدعاقبتی دچار شده و عاقبت بد آنها را ببیند: شورش و ستمگری، قطع رحم و قسم دروغ خوردن».[۴]
هم چنین امام صادق(ع) فرمودند: «هر کس با نظر دشمنی به پدر و مادری که حتی در حق او ستم کرده‌اند نگاه کند، خداوند نمازش را نمی‌پذیرد».[۵] هم چنین در احادیث گفته شده اعمال نیک، سبب خیر و برکت می‌گردند به‌طور مثال امام باقر(ع) فرمودند: «به راستی طاعتی که زودتر ثوابش به انسان می‌رسد صله رحم است و به راستی که مردمی نابکار وجود دارند که با هم صله رحم می‌کنند و به همین خاطر اموالشان فراوان شود و ثروتمند گردند».[۶]
لذا برای عاقبت به خیری و داشتن عمری با برکت و سعادتمند و طولانی در دنیا و آخرت باید تمامی گناهان را کنار گذاشت و هیچ گناهی را سبک و کوچک نشماریم، چه بسا همین گناهی که احساس می‌کنیم کوچک و بی‌ارزش است باعث تغییر سرنوشت ما گردد و ما را منجر به بد عاقبتی کند.
نتیجه: به‌طور کلی می‌توان گفت گناه می‌تواند سرنوشت آدمی را تغییر داده و انسان را به شقاوت و بدبختی بکشاند، چه در دنیا و چه در آخرت.