راه‌های افزایش ایمان
راه‌های تقویت و افزایش ایمان قلبی و باورهای دینی چیست؟
راه‌های افزایش ایمان، یاد خدا، شناخت دین، انس با قرآن، محبت به معصومان(ع) و عبادت ذکر شده است.
یاد خدا، اطمینان قلبی آورده و در پی آن باورهای دینی محکم می‌شود. انس با قرآن، انسان را زیر پوشش ولایت الهی قرار داده و راه نفوذ وسوسه‌های شیطان را می‌بندند. رفتن به محضر عالمان دین و شرکت در مراسمات دینی نیز، در تقویت باورهای دینی تأثیرگذار دانسته شده است.
یاد خدا و شناخت دین
یاد خدا، یکی از راه‌های تقویت ایمان و باورهای دینی است؛ چنانکه بر پایه قرآن،[یادداشت ۱] یاد خدا اطمینان و آرامش قلب می‌آورد و هر گاه انسان به مقام اطمینان قلبی برسد، باورهای دینی او محکم می‌شود.
یکی از راه‌های تقویت ایمان، شناخت درست دین است. هر اندازه انسان، دین را بهتر و درست‌تر بشناسد، بهتر و بیشتر می‌تواند در برابر هجوم تبلیغات دین‌زدایی، مقاومت کند. اگر باورهای دینی انسان، مستند و محکم نباشد، نمی‌تواند در برابر این هجوم، مقاومت کند.
محاسبه نفس و توبه
محاسبه نفس یعنی انسان خوب و بد اعمال و رفتار خود در طول روز را ارزیابی کند. برای اعمال خوب سجده شکر و برای اعمال بد توبه واقعی به جای آورد. در کنار محاسبه نفس، مراقبه نیز لازم است؛ یعنی انسان در طی روز، مراقب اعمال خود باشد.
برای توبه دو پایه اصلی وجود دارد: پشیمانی نسبت به گناهان و تصمیم جدی به اینکه به گناهان بازنگردد.[۱] شرایط قبولی توبه، «بازگرداندن حقوق مردم» و «ادای حقوق الهی» است. شب زنده‌داری به جهت سخت بودن می‌تواند نقش موثری در خارج شدن از حال و هوای گناه داشته باشد.[۲]
انس با قرآن
بر پایه آیه ﴿وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا؛ و هنگامی که آیات او بر آنان خوانده شود بر ایمانشان افزوده می‌شود﴾[۳] انس با قرآن یکی از راه‌های تقویت ایمان است. در قرآن سفارش شده هر مقدار که برای شما مقدور است قرآن تلاوت کنید.[۴] آیت‌الله جوادی آملی، مرجع و مفسّر شیعه، در تفسیر این آیه گفته است حتی اگر معنای آیات درک نشود نیز، خواندن قرآن عبادت است.[۵] به باور آیت‌الله جوادی آملی، انس با قرآن انسان را به مقام صالحان رسانده و راه را برای وسوسه اهریمن می‌بندد.[۵] انس با قرآن، انسان را زیر پوشش ولایت الهی می‌برد؛ بنابراین، وسوسه‌های تبلیغات سوء، بر باورهای دینی او اثر نمی‌گذارد.
بر پایه روایات، تأثیر انس با قرآن در سن جوانی و نوجوانی بیشتر است. در روایت آمده است: کسی که در سن جوانی قرآن بخواند، قرآن با خون و گوشت او، آمیخته می‌شود.[۶]
محبت
یکی از راه‌های تقویت ایمان، محبت به خدا و دوستان خدا (مانند پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)) است. شهید مرتضی مطهری، یکی از بزرگترین امتیازات شیعه بر دیگر مذاهب را این دانسته که پایه و زیربنای اصلی مذهب شیعه، محبت است.[۷] یکی از دلیل‌ها بر نقش محبت در تقویت باورهای دینی را، فداکاری یاران امام حسین(ع) در کربلا دانسته‌اند؛ زیرا عشق و محبت آنها باعث شد، در راه حمایت از او شهید شوند. امام صادق(ع) نیز، دین را همان «محبّت» دانسته است.[۸]
محبت اگر همراه با شناخت به باورهای دینی باشد، ایمانِ فرد قوی‌تر خواهد شد.[۹]
کسی که فردی را برای خود، انسان کامل شمرده و شیفته اخلاق و روحیات او شود، تحت تأثیر او قرار می‌گیرد. به عقیده اهل عرفان، محبت به پاکان مانند دستگاه خودکاری، خودبه‌خود بدی‌ها را جمع می‌کند و بیرون می‌ریزد. در این رابطه، توسل به آنها، زیارت آنها و هدیه دادن کارهای خوب به آنها باعث تقویت ایمان می‌شود.[۱۰]
زیارت و ملاقات برادران دینی و علمای دینی و مؤمنان حقیقی نیز باعث رشد محبت و ایمان می‌شود.[۱۱]
عبادت و نیایش
عبادت (مانند نمازهای واجب)، نیایش و انس مداوم با مناجات‌های الهی، در تقویت باورهای دینی اثرگذار است.[۱۲]
عبادت‌های روزانه مثل نمازهای واجب، نماز شب و عبادت‌های موسمی مثل روزه، حج و اعتکاف اگر با شرایط خود انجام شوند باعث تقویت ایمان خواهند شد.[۱۳] آنچه در دعا و نیایش اهمیت دارد باور به فقر و تهیدستی خودمان و بی‌نیازی و توانایی خداوند است.[۱۴]
رفتن به محضر عالمان دین و استفاده از علم و بهره گرفتن از رفتارهای اخلاقی آنان نیز، در استحکام ایمان مؤثر دانسته شده است.[۱۲]
منابع
- ↑ مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، صدرا، چاپ بیستم، ۱۳۷۸ش، ص۴۵.
- ↑ برگرفته از مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، صدرا، چاپ بیستم، ۱۳۷۸ش، ص۶۷.
- ↑ انفال:۲.
- ↑ مزمل:۲۰.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ جوادی آملی، عبدالله، قرآن در قرآن، تفسیر موضوعی 1، قم، نشر مؤسسه اسراء، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش، ص۲۳۷–۲۴۰.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، با ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، نشر علمیه الاسلامیه، ج۴، ص۴۰۵، کتاب فضل قرآن، باب حامل قرآن، ج۴.
- ↑ مطهری، مرتضی، جاذبه و دافعه علی، انتشارات صدرا، چاپ پنجم، ۱۳۶۶ش، ص۴۳.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، بیروت، نشر مؤسسه الاعلمی، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۶۰.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، بیروت، نشر مؤسسه الاعلمی، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۶۰.
- ↑ دیلمی، احمد آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، نشر معارف، ۱۳۸۳ش، ص۳۴۸.
- ↑ دیلمی، احمد آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، نشر معارف، ۱۳۸۳ش، ص۳۵۰.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، جدید گفتارهای معنوی، نشر صدرا، چاپ نونزدهم، ۱۳۷۸ش.
- ↑ دیلمی، احمد آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، نشر معارف، ۱۳۸۳ش، ص۳۴۰.
- ↑ دیلمی، احمد آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، نشر معارف، ۱۳۸۳ش، ص۳۴۶.
- ↑ ﴿أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آگاه باش كه با ياد خدا دلها آرامش مى يابد﴾(رعد:۲۸)