شأن نزول آیه «سأل سائل بعذاب واقع»
شأن نزول آيه ﴿سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ﴾ چيست؟ آيا در زمان پيامبر اكرم(ص) هم عذاب نازل شد؟
بسياري از مفسران و محدثان در شأن نزول آيه ﴿سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ؛ تقاضاکننده‌ای تقاضای عذابی کرد که واقع شد!﴾(معارج:۱) گفته اند: هنگامي كه حضرت محمد(ص) بر اساس وحی الهی حضرت علي(ع) را در روز غدير خم به جانشيني خود منصوب كرد، چيزي نگذشت كه موضوع غدير خم در شهرها و مناطق منتشر شد.
شخصي به نام نعمان بن حارث فهري خدمت پيامبر اكرم(ص) رسيد و عرض كرد: تو به ما دستور دادی که به يگانگي خدا و اين كه تو فرستاده او هستي شهادت دهيم، ما هم شهادت داديم. سپس دستور به جهاد، حج، روزه، نماز و زكات را دادي، ما همه اينها را نيز پذيرفتيم، ولي به اينها راضي نشدي تا اين كه اين جوان را به جانشيني خود منصوب كردي، و گفتي: «مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِيٌّ مَولاهُ» آيا اين سخني از ناحيه خودت است يا از سوي خداوند است؟! پيامبر(ص) فرمود: «قسم به خدايي كه معبودي جز او نيست، اين از ناحيه خداوند است.»
نعمان روي برگرداند در حالي كه مي گفت: خداوندا! اگر اين سخن حق است و از ناحيه تو، سنگي از آسمان بر ما بباران! اين جا بود كه سنگي از آسمان بر سرش فرود آمد و او را كشت و در همين هنگام آيه يک از سوره معارج نازل گشت.[۱]
قرآن كريم ضمن تهديد و هشدار به كافران و مشركان زمان پيامبر(ص) به آنان گوشزد مي كند كه اگر بر لجاجت و كفرشان پافشاري كنند به سرنوشت افراد مشركي كه در قرون گذشته توسط عذاب خدا هلاك شدند، دچار مي كند؛ ﴿أَفَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَسَاكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لأولِي النُّهَى؛ آيا براى هدايت آنان كافى نيست كه بسيارى از نسلهاى پيشين را [كه طغيان و فساد كردند] هلاك نموديم، و اينها در مسكن هاى [ويران شده] آنان راه مىروند! مسلّماً در اين امر، نشانههاى روشنى براى خردمندان است.﴾(طه:۱۲۸) خداوند هرگاه اراده كند هر قوم و فردی را در هر زمان و مكاني با انواع عذاب، مجازات مي كند.[۲]
مطالعه بيشتر
- محمدحسين طباطبايي، الميزان في تفسير القرآن، بيروت، مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، الطبعه الثانيه، ۱۳۹۴ ق، ج۲۰، ص۵ .
- ناصر مكارم شيرازي و همكاران، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷، ج۲۵، ص۶.
- عروسي هويزي، عبد علي بن جمعه، تفسير نور الثقلين، ج۲ ، ذيل سوره معارج.
- بحراني، سيد هاشم، البرهان في تفسير القرآن، ج۲، ذيل سوره معارج.
- قمي مشهدي، محمد بن محمد رضا، کنز الدقائق و بحرالغرائب، ج، ذيل سوره معارج ۱۳.