بررسی روایت نزول سوره توحید برای آخرالزمان

سؤال

در روایتی بیان شده که: «سوره توحید برای آخرالزمان نازل شده است.» آیا این روایت صحت دارد؟ دلیل صحت روایت چیست؟

در روایتی از امام سجاد(ع) درباره فضیلت سوره توحید سوال شده و ایشان در پاسخ مضمونی نزدیک به آنچه سوال شده را می‌گویند:

«إِنَّ اللّه َ عزوجل عَلِمَ أَنَّهُ يَكونُ في آخِرِ الزَّمانِ أَقوامٌ مُتَعَمِّقونَ، فَأَنزَلَ اللّه ُ تَعالى «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» وَالآياتِ مِن سورَةِ الحَديدِ إِلى قَولِهِ: «وَ هُوَ عَلِيمُم بِذَاتِ الصُّدُورِ»، فَمَن رامَ وَراءَ ذلِكَ فَقَد هَلَكَ»

«خداوند متعال می‌دانست که در آخرالزمان اقوامی می‌آیند که در مسائل تعمق و دقت می‌کنند، لذا سوره ﴿قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ﴾ و آیات آغاز سوره حدید، تا ﴿عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ﴾، را نازل فرمود، پس هر کس ماورای آن را طالب باشد هلاک می‌شود.»

این حدیث به معنای مختص بودن این آیات برای افراد آخرالزمان و اینکه مردم پیش از آن بهره‌ای از آن‌ها ندارند، نبوده؛ بلکه دلالت بر این دارد که مردم آخرالزمان بهتر و بیشتر از این آیات استفاده می‌کنند؛ هیچ‌یک از آیات قرآن مخصوص برهه خاصی از زمان نیست، بلکه مخصوص تمام افراد در تمام اعصار است.

علامه طباطبایی در این مورد می‌نویسند:

«قرآن به منظور هدایت همه انسان‌ها، در همه ادوار نازل شده، تا آنان را به سوی آنچه باید بدان معتقد باشند، و آنچه باید بدان متخلق گردند، و آنچه که باید عمل کنند، هدایت کند، چون معارف نظری قرآن مختص به یک عصر خاص و یک حال مخصوص نیست.»

در تفسر نمونه نیز درباره این روایت چنین بیان شده: «از این حدیث استفاده نمی‌شود که این آیات مخصوص آخرالزمان است از این حدیث استفاده می‌شود که این آیات حداکثر معرفت ممکن را به تشنه کامان می‌دهد.»

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

• مجمع البیان، ج۲۴.

• تفسیر نمونه، ج۲۳.