اصحاب عقبه
جریان اصحاب عقبه چه بوده که پیامبر آنها را لعنت کرد و آن افراد چه نام داشتند و آیا پیامبر بعداً برای آنها استغفار کرده است یا خیر؟
اصحاب عقبه، گروهی از صحابه پیامبر بودند که در راه بازگشت از غزوه تبوک به سمت مدینه، قصد ترور پیامبر(ص) را داشتند؛ ولی خداوند پیامبر(ص) را از توطئه آنها آگاه کرد. پیامبر آنها را لعن نمود، ولی نام آنها را برای مردم فاش نکرد و از مجازات آنها منصرف شد؛ البته برخی، جریان اصحاب عقبه و توطئه ترور پیامبر(ص) را مربوط به وقایع حجه الوداع دانسته‌اند.
اصحاب عقبه در غزوه تبوک
در سال نهم هجرت، هنگام برگشت از غزوه تبوک به مدینه، شماری از منافقان که در میان سپاه اسلام حضور داشتند، نقشه ترور پیامبر(ص) را کشیده بودند.[۱] آنها برای عملی کردن این طرح، در گردنه کوه کمین کردند تا در وقت مناسب شتر پیامبر(ص) را رم داده، پیامبر(ص) از بالای کوه به پایین پرت شود. در روایتی، امام باقر(ع) تعداد آنها را ۱۲ نفر دانسته است.[۲]
نقل شده پیامبر(ص) توسط جبرئیل از نقشه منافقان آگاه شد و دستور داد عمار یاسر از طرف جلو، اسفار شتر را گرفته و حذیفه بن یمان نیز از پشت سر، شتر آن حضرت را براند. حضرت محمد(ص) اجازه نداد کسی پیش از او از عقبه عبور کند. وقتی که به گردنه رسیدند متوجه شدند که افرادی پشت سر آنها در حرکت هستند و قصد دارند هجوم برده و از پیامبر جلو بزنند؛ ولی حذیفه مانع از این کار منافقان شده و آنها را فراری داد.
آن افراد صورت خود را با پارچه‌ای پوشانده بوده و قابل شناسایی نبودند. پیامبر(ص) پس از عبور از گردنه، همه آنها را به نام خود و پدرانشان نام برد و حذیفه را از نقشه آنان آگاه کرد. حذیفه از رسول خدا(ص) اجازه خواست آنها مجازات شوند؛ ولی پیامبر(ص) اجازه نداد. بنا بر برخی گزارش‌ها، حتی اجازه نداد حذیفه نام آنها را فاش کند؛ از این رو، حذیفه را از اسراری آگاه می‌دانستند که دیگران از آن با خبر نبودند.[۳] پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، هنگامی که حذیفه در نماز جماعتی شرکت نمی‌کرد، گفته می‌شد امام جماعت جزء منافقان است.[۴]
اصحاب عقبه در حجه الوداع
در برخی نقل‌ها، جریان اصحاب عقبه هنگام بازگشت پیامبر(ص) از حجة الوداع ذکر شده است. این افراد در کنار کعبه با هم، هم‌قسم شدند تا نگذارند خلافت و جانشینی پیامبر(ص) به اهل بیت او برسد. به همین منظور نیز با هم، پیمانی بستند که در هنگام بازگشت به مدینه، پیامبر(ص) را در عقبه (گردنه) ترور کنند.[۵]
هویت اصحاب عقبه
درباره تعداد و نام افرادی که در جریان عقبه شرکت داشتند، اقوال مختلفی ذکر شده است. تعداد آنها را از ۱۲ نفر تا چهل نفر ذکر کرده‌اند.
پس از برملا شدن توطئه اصحاب عقبه، با وجود اینکه مورد نفرین پیامبر(ص) قرار گرفتند؛ ولی او از مجازات این گروه گذشت و نام آنها را فاش نکرد؛ البته آمرزش خواستن برای آنان از خدا، در منابع نیامده است.
مطالعه بیشتر
- تاریخ پیامبراسلام، دکترعبدالحمید آیتی.
- خاتم پیامبران ج۲، محمد ابوزهره، ترجمه حسین صابری.
- فروغ ابدیت، ج۲، آیه الله جعفر سبحانی.
منابع
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، (بی تا)، ج۲، ص۶۸.
- ↑ خصیبی، حسین بن حمدان، هدایه الکبری، بیروت، مؤسسه بلاغ، چاپ چهارم، ۱۴۱۱، ص۷۸. ـ ۸۴ـ ۸۴ـ ۸۴
- ↑ ابوزهره، محمد، خاتم پیامبران، ترجمه حسین صابری، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۳، ج۲، ص ۴۳۶–۴۳۲ و قمی، عباس، منتهی الآمال، قم، انتشارات هجرت، ۱۳۷۳، ج۱، ص۱۸۰.
- ↑ ابوزهره، محمد، همان، ص۴۳۶ و قمی همان.
- ↑ حسینی، شرف الدین، تأویل الآیات، قم چاپ امیر ۱۴۰۷ هـ، ج۱، ص۲۰۸.