مخالفان سقیفه بنی‌ساعده
مخالفان سقیفه چه کسانی بودند؟
سقیفه محل تجمع انصار برای تصمیم گیری در مورد مسائل مهم بود. بعد از رحلت پیامبر برای تعیین جانشین گروههایی در این مکان گرد هم آمده و به تعیین خلیفه پرداختند. این جمعيت غالباً از دو گروه انصار و مهاجر بودند، انصار مدینه قبل از انتخاب شدن خلیفه اول قصد داشتند سعد ابن عباده را به خلافت انتخاب کنند اما عده ای از مهاجرین به تحریک ابوبکر و ابو عبیده در سقیفه بر آنان پیشی گرفته و ابوبکر را کاندید خلافت نموده و او را در معرض بیعت قرار دادند و عده ای با او بیعت کرده و بر حکومتش تن دادند.[۱] طبیعی بود که عده ای چون از واقعه غدیر و جانشینی علی آگاه بودند از این رو در کنار او بودند و به تغسیل و تکفین پیکر رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم مشغول بودند، اینان بنی هاشم بودند که برخی از انصار و مهاجر نیز با آن ها در عدم بیعت هم پیمان بودند بنابر این مخالفین ابوبکر را می توان در چند گروه کلی تقسیم کرد:
۱. بنی هاشم:[۲]
بنی هاشم بزرگان و خویشان پیامبر بودند که در سقیفه به خاطر حفظ حرمت پیامبر حاضر نشدند و جملگی عزادار بودند و با ابوبکر نیز بیعت نکردند. از جمله آن ها می توان به عباس عموی پیامبر و فرزندان او و علی امیر المؤمنان(ع) و برادران و برادر زادگان و خانواده او و فرزندان ابولهب و دیگر اعضای خاندان بنی هاشم مثل زبیر اشاره کرد .
۲. بنی امیه
از بنی امیه نیز عده ای از بیعت امتناع کردند. ابوسفیان ابتدا از بیعت امتناع کرد و جزو مخالفان بود و به امیر مؤمنان پیشنهاد کرد بیا با تو بیعت کنیم و از تو حمایت کنیم تا خلافت را از چنگ آنان در آریم من حاضرم با آن ها جنگ کنم..[۳]
۳. مهاجرین
جمعی از مهاجرين نیز با او مخالف بودند که نام آن ها در برخی از منابع آمده از جمله:
۱. ابوذر غفاری؛ ۲. سلمان فارسی؛ ۳. خالد بن سعید؛ ۴. مقداد بن اسود؛ ۵. بریده اسلمی؛ ۶. عمار بن یاسر و... .[۴]
۴. انصار
عده ای از انصار نیز با انگیزه های متفاوت از بیعت با ابوبکر امتناع کردند. خزیمه بن ثابت، سهل بن حنیف، ابو الهيثم ابن التیهان، قیس بن سعد، ابی بن کعب ابو ایوب انصاری از این گروهند . این گروه خواستار بیعت با حضرت علی(ع) به عنوان شخص شایسته و مورد تایید پیامبر صلی الله علیه و آله برای خلافت بودند.[۵] سعد بن عباده جزء کسانی بود که به دلایل شخصی(خود قصد خلافت داشت) با ابوبکر بیعت نکرد و پس از اندکی . به طرز مشکوکی در دوره عمر کشته شد.[۶]
۵. گروه خارج از مدینه
مسعودی نوشته پس از خلافت ابوبکر جز مردم مکه و مدینه و قبایل ما بین آن ها همه از اسلام برگشتند و با ابوبکر مخالفت می کنند و ابو بکر به سرکوب آنان پرداخت.[۷]
بنابر این علاوه بر این ها که در داخل مدینه مخالف بودند گروهی نیز خارج از مدینه با شنیدن خبر بیعت با ابوبکر با او به مخالفت برخاستند و دست به قیام و شورش زدند. این گروه نیز خود به دو دسته تقسیم می شدند. عده ای با رحلت پیامبر، اسلام را پایان یافته فرض کرده و ادعای نبوت کرده و یا به عقاید جاهلی خود بازگشتند وگروهی دیگر ابوبکر را شایسته خلافت ندانسته و با او به مخالفت برخاستند.
بنابر این می توان نتیجه گرفت که مخالفان ابوبکر را می توان به چند دسته کلی تقسیم کرد: مدنیان که عبارت بودند از بنی هاشم، بنی امیه و سایر افراد و گروههای خارج از مدینه که به مرتدان و مدعیان نبوت و مخالفان ابوبکر تقسیم می شدند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱ سقیفه بنی ساعده، علامه مرتضي عسگري.
منابع
- ↑ تاریخ یعقوبی، ترجمه آیتی، چاپ هفتم، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۷۴، ج۲، ص۵۲۲.
- ↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، چاپ اول، قم، شریف رضی، ۱۴۱۳، ج۱، ص۲۸؛ مسعودی مروج الذهب، ترجمه پاینده، چاپ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۷۰، ج۱، ص۶۵۷.
- ↑ یعقوبی، پیشین، ج۱، ص۵۲۶.
- ↑ برقی، احمد بن محمد بن خالد، رجال برقی، چاپ اول، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۹، ص۱۴۹.
- ↑ برقی، پیشین، ص۱۴۹ و احتجاج طبرسی.
- ↑ ابن قتیبه پیشین، ج۱، ص۲۸ ۲۷.
- ↑ مسعودی، پیشین، ج۱، ص۶۵۷.