برزخ
 | این مقاله هماکنون به دست Rezapour در حال ویرایش است. |
معنای لفظی و اصطلاحی برزخ چیست؟
دیدار با دوستان و اقوام در برزخ
عالم برزخ از آغاز مرگ تا روز قیامت است.[۱] قرآن جهان میان دنیا و آخرت، راتعبیر برزخ یاد کرد است:
﴿تا زمانى كه مرگ يكى از آنان فرارسد، مىگويد: «پروردگار من! مرا بازگردانيد! * شايد در آنچه ترك كردم (و كوتاهى نمودم) عمل صالحى انجام دهم!» چنين نيست! اين سخنى است كه او به زبان مىگويد. پشت سر آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته شوند!﴾(مومنون:۹۹-۱۰۰)
در این آیه، به جهان پس از مرگ و پیش از رستاخیز، برزخ تعبیر شده است؛ زیرا اولا: حد فاصل میان دو جهان است و ثانیاً: حائل و مانع است از برگشت انسان‌ها به دنیا، هر چند آرزوی برگشت دارند.
موارد دیگری نیز قرآن کریم به برزخ اشاره شده است.[۲]
بر اساس منابع اسلامی، انسان‌ها پس از مرگ و پیش از قیامت، به عالمی دیگر می‌روند و به مقتضای آنچه در دنیا کسب کرده‌اند; در نعمت یا عذاب زندگی می‌کنند. بسیاری از مفسران، آیاتی را که از زنده بودن شهیدان و روزی خوردن آنها خبر می‌دهد، به برزخ تفسیر کرده‌اند.
بیشتر آیاتی که از قبر سخن گفته‌اند و به احوالات و مراحل قبر پرداخته‌اند را به دنیایی فراتر از قبر ظاهری معنا کرده‌اند.[۳] حضرت علی(ع) پس از تلاوت آیه‌ی (وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلی یَوْمِ یُبْعَثُونَ)، فرمود: برزخ همان قبر است و برای (اهل گمراهی) زندگی تلخی است و در عذاب هستند. به خدا سوگند! قبر باغی از باغ‌های بهشت یا جایگاه پستی از جایگاه‌های پست جهنم است.[۴]
در برخی روایات از عالم برزخ و مثال، به قبر تعبیر شده است.[۵] از آنجا که فاصله ی محسوس میان دنیا در برابر و رستاخیز، قبر ظاهری قرار دارد، ائمه(ع) برای تفهیم عالم برزخ از واژه ی قبر استفاده کرده‌اند. امام صادق(علیه السلام) فرمود: «والله اتخوف علیکم فی البرزخ»، قلت: «و ما البرزخ؟» قال: «القبر منذحین موته الی یوم القیامه; یعنی برزخ همان قبر است از آغاز مرگ تا روز رستاخیز».[۶]
از این گونه تعبیرها، به خوبی معلوم می‌شود، قبر در بینش دینی همان برزخ است. علت اینکه روایات، به جای برزخ از لفظ قبر استفاده کرده‌اند، عبارت اند از:
۲. بیشتر مردم زمان ائمه(ع) افکارشان از محدوده ی مشاهدات حسی تجاوز نمی‌کرد و بالاتر از محدوده ی قبر ظاهری را درک نمی‌کردند. از این رو ائمه(ع) برای تفهیم برزخ، از لفظ قبر بهره گرفته‌اند. در ابتدا، اگر قبر را برزخ می‌گویند، به سبب این است که یک فاصله ی مادی مکانی، بین مرگ تا رستاخیز است. وگرنه ارواح (پس از مرگ) در خانه‌های بهشت و ارواح کفار در حضر موت ساکن هستند.[۷]
منابع
- ↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۲، ح ۳.
- ↑ ر.ک.: بقره: ۱۵۴; (وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُونَ ); مریم: ۶۲، (لا یَسْمَعُونَ فِیها لَغْواً إِلاّ سَلاماً وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها بُکْرَه وَ عَشِیًّا ); مؤمن: ۱۱، (قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلی خُرُوج مِنْ سَبِیل ) و مؤمن: ۴۶، (النّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْها غُدُوًّا وَ عَشِیًّا وَ یَوْمَ تَقُومُ السّاعَه أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ).
- ↑ المفردات، ص۳۹۰.
- ↑ بحارالانوار، ج۶، ص۲۱۸.
- ↑ حسن‌زاده، عیون مسائل نفس، ج۲، ص۳۶۵.
- ↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۲، ح ۳; و بحارالانوار ج۶، ص۲۶۷.
- ↑ محمد مظاهری، الانسان و عالم البرزخ، ص۵۱.