چگونگی عذاب قبر در قبرهای چندطبقه

سؤال

با توجه به اینکه امروزه قبرها نزدیک هم و چند طبقه ساخته می‌شوند، آیا عذاب گنهکاران، سبب اذیت همسایه‌های او نمی‌شود؟

امام خمینی:

«آن قبری که سؤال و جواب و یا اَلَم و غم و یا سرور و شادی دارد، در نشئه‌ی (جهان) طبیعت نیست; بلکه در نشئه ی برزخ و عالم مثال است... ».

بنابر روایت ام‌سلمه از پیامبر اکرم(ص) که فرمود علی(ع) در قبر به داد دوستانش می‌رسد و در پاسخ گفتن به آنها کمک می‌کند؛ حضور امام با بدن مثالی امام و میّت سازگار است.

در روایات، قبر حقیقی را جزء عالم برزخ معرفی کرده‌اند و روایات تأکید دارند که بلافاصله پس از مرگ تا قیامت، یک عالم بیشتر نیست و آن عالم برزخ است.

بنابراین، عذاب قبر، حق است؛ ولی ماهیت عذاب از عالم مثال و برزخ است و مورد عذاب نیز بدن مثالی است که روح در آن به زندگی برزخی زنده است.

در بعضی از اخبار فرموده‌اند که «ارواح در عالم قبر به صورت آبدان]آنها که در دنیا بود[ هستند. و این بدن، همان «جسم لطیف» است و از تبدّل بدن دنیوی فراهم آمده و به حرکت جوهری موجود شده است.

قبری که یک متر و نیم طول و نیم متر عرض دارد، همان قبری نیست که گفته‌اند: «بین المشرق و المغرب» است، یا مثلاً در این قبرها هر چه بگردیم، اژدهایی نمی‌یابیم، با اینکه در روایت آمده است، در قبر گنه کار نود و نُه اژدهاست که قدرتشان به گونه ای است که اگر یک فوت به این جهان بکنند، در تمام دنیا گیاهی نمی‌روید.

بنابراین نتیجه ی بحث این می‌شود که عذاب و فشار قبر، مانند پرسش و پاسخ در قبر و مانند تداوم عذاب یا راحتی‌های برزخی، ماهیت مادی دنیایی ندارد; بلکه واقع بر بدن مثالی میت (بدنِ سبکِ لطیف و غیر محسوس) است. پیش تر گفته شد که در عالم مثال و برزخ تزاحم نیست; بلکه ممکن است هزاران انسان در یک منزل یا مسجد گرد آیند، بدون اینکه با هم تزاحم داشته باشند. درست مانند هزاران تصویری که در آینه می‌افتند و مانند دو شخصی که در کنار هم خوابیده‌اند و یکی خواب وحشتناک می‌بیند و دیگری خواب لذت آور و هیچ گونه مزاحمتی برای هم ندارند.

ممکن است پرسیده شود که آیا خدا نمی‌تواند اموات را، در قبرها با بدن دنیایی عذاب کند، بدون این که برای دیگران مزاحمتی باشد و انسان‌های زنده نیز آثار و لوازم آن را حس نکنند؟ در پاسخ می‌توان گفت:

اولاً: بحث ما بر اساس ضوابط و قوانین دنیا است که آثار دنیای مادی، از آن منفک و جداناشدنی است و قدرت خداوند بر امور ممکن تعلق می‌گیرد. بنابراین ده‌ها مار و اژدها، در قبر مادی دنیایی جا نمی‌گیرند واگر آتشی برافروخته شود همسایگان را در بر می‌گیرد.

ثانیاً: چه نیازی داریم که لوازم ذاتی مادیات را از آن جدا بدانیم، تا حتماً عذاب مادی را ثابت کنیم، با وجود این همه روایات که عالم برزخ و مثال را ثابت کرده‌اند.

ثالثاً: تداوم عذاب و نعمت‌های برزخی با بدن مادی، هیچ گونه سازشی ندارد. از این رو کسانی که عذاب و فشار قبر را مادی می‌دانند، تداوم عذاب برزخی را، با جسم مثالی می‌دانند. آیا بهتر نیست نوع عذاب و نعمت‌ها را از همان آغاز به عالم برزخ و بدن مثالی مربوط بدانیم؟!