عذاب سامری

سؤال

عذابی که سامری به آن مبتلا شد، چه بود؟

عذاب سامری بر اساس آیه ۹۷ سوره طه، مبتلا شدن سامری به بلایی بود، که در آن به مردم می‌گفت «به من دست نزنید». در برخی روایات، عذاب سامری بیماری واگیر دانسته شده است. علامه طباطبایی، مفسر قرآن، این تفسیر را به شرط صحیح بودن سند حدیث خوب شمرده است. به گفته طبرسی دیگر مفسر قرآن نیز، هر کسی با سامری در تماس بود به تب شدید مبتلا می‌شد.

برخی از مفسران معتقدند سامری با نفرین حضرت موسی(ع) به بیماری واگیری دچار شد، که تا زنده بود اگر کسی به او نزدیک می‌شد گرفتار بیماری می‌شد؛ یا دچار بیماری روانی به صورت وسواس و وحشت از مردم شد، به طوری که هر کسی نزدیک او می‌شد، فریاد می‌زد به من دست نزنید.

واژه «لَا مِسَاسَ؛ به من دست نزنید» در متن آیه به صورت‌های مختلف معنا شده است. بعضی از مفسران گفته‌اند که جمله «لَا مِسَاسَ» اشاره به یکی از قوانین شریعت موسی(ع) است که بعد از صادر شدن حکم کسی حق نزدیک شدن به او را نداشت. بعضی دیگر گفته‌اند، سامری به واسطه نفرین موسی به بیماری مرموز و واگیرداری مبتلا شد که تا زنده بود اگر کسی به او نزدیک می‌شد گرفتار بیماری می‌شد. یا اینکه سامری گرفتار یک نوع بیماری روانی به صورت وسواس شدید و وحشت از هر انسانی شد، به طوری که هر کس نزدیک او می‌شد، فریاد می‌زد به من دست نزنید! به نظر می‌رسد آنچه سبب دوری مردم و وحشت آن‌ها می‌شود، همان بیماری واگیردار و مسری است که از روایات قابل استفاده است و علامه طباطبایی نیز این تفسیر را به شرط صحیح بودن سند حدیث، خوب می‌داند. طبرسی نیز می‌نویسد: هر کسی که با او در تماس بود به تب شدید مبتلا می‌شد.

آیه و ترجمه

﴿ قَالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَيَاةِ أَنْ تَقُولَ لَا مِسَاسَ ۖ وَإِنَّ لَكَ مَوْعِدًا لَنْ تُخْلَفَهُ ۖ وَانْظُرْ إِلَىٰ إِلَٰهِكَ الَّذِي ظَلْتَ عَلَيْهِ عَاكِفًا ۖ لَنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنْسِفَنَّهُ فِي الْيَمِّ نَسْفًا

[موسی] گفت: پس [از میان مردم] برو، یقیناً کیفر تو [به خاطر دور انداختن آثار رسالت و ساختن گوساله] در زندگی این است که [دچار بیماری مُسری ویژه ای شوی تا هر کس نزدیکت آید] بگویی: به من دست نزنید؛ و تو را وعده گاهی [از عذاب بسیار سخت قیامت] است که هرگز نسبت به تو از آن تخلف نخواهد شد، و [اکنون] به معبودت که همواره ملازمش بودی نگاه کن که حتماً آن را در آتش بسوزانیم، سپس سوخته اش را در دریا می‌پاشیم.

طه[۲۰]:۹۷

﴾