قرائتهای مختلف قرآن
چرا در مناطق مختلف اسلامی، قرآنها گاهی با هم تفاوت دارند؟
قرآنها در مناطق مختلف اسلامی، از لحاظ کم یا زیاد بودن کلمات، تفاوتی نداشته و تنها سیر تکاملی خود را از نظر حرکات و قواعد تجویدی طی کرده[۱] و به کم یا زیاد شدن برخی حروف یا حرکات، تعداد آیات و رسمالخط ختم شده است.[۲]
در زمان عثمان خلیفه سوم، مصحفهای قرآن یکی شد، اما علتهای مختلفی مانند خالی بودن مصحف عثمانی از نقطه و اعراب، خالی بودن از «الف» در وسط کلمات، تفاوت لهجهها، اعمال رأی و اجتهاد قاریان و … در اختلاف قرائتها مؤثر بودند.[۳]
امام صادق(ع) میفرماید:
«إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَ لَكِنَّ الِاخْتِلَافَ يَجِيءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ؛ قرآن یکی است و از سوی یک فرد (خداوند) نازل شده، ولی اختلاف بر سر قرائت آن، از جانب راویان (قاریان) صورت گرفته است».[۴]
مشهورترین و معروفترین قاریانی که قرآن طبق قرائت آنها تلاوت میشود، عبارتاند از:
۱. عبدالله بن عامر عصبی (م ۱۱۸ق)، از شام.
۲. عبدالله بن کثیر دارمی (م ۱۲۰ ق)، از مکه.
۳. عاصم بن ابی النَجود اسدی (م ۱۲۸ ق)، از کوفه که قرائت او از ناحیهٔ حفص بهطور دقیق، ضبط و منتشر شده است. قاریان جمهوری اسلامی ایران و بیشتر کشورهای اسلامی به روش او قرائت میکنند.
۴. ابوعمرو بن علاء مازنی (م ۱۵۴ ق)، از بصره.
۵. حمزه بن حبیب زیّات (م ۱۵۶ ق)، از کوفه.
۶. نافع بن عبدالرحمن اللیثی، (م ۱۶۹ ق)، از مدینه.
۷. علی بن حمزه کسایی (م ۱۸۹ ق)، از کوفه.
علاوه بر این افراد، خلف بن هشام، یعقوب حضرمی و ابوجعفر مخزومی را نیز از قاریان مشهور دانستهاند. برخی نیز تعداد دیگری را به آنها افزودهاند.[۵]
منابع
- ↑ ر. ک. محمد طاهر عبدالقاهر الکردی، تاریخ القرآن، ص۱۲۰.
- ↑ ر. ک. علوم القرآن عند المفسرون، ص۲۷–۳۵.
- ↑ ر. ک. رسمالخط المصحف، ترجمهٔ یعقوب جعفری، ص۱۷۱–۱۷۷، و نیز: محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن، ص۱۴۰–۱۵۳.
- ↑ الکافی، ج۲، ص۶۳۰.
- ↑ ر. ک. محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن، ص۱۴۷–۱۴۸؛ علوم القرآن عند المفسران، ج۲، ص۱۳–۱۵.