آداب پس از تولد فرزند
وقتی بچه‌ای به دنیا می‌آید چه چیزی را والدین آن بچه باید انجام بدهند از نظر شریعت اسلامی؟
در اسلام آداب و سنتهایی وجود دارند که از آغاز تولّد فرزند تا روز هفتم به آنها عمل می‌کنند. عمل به این آداب، زمینه‌های مساعد تربیتی را در فرزند به وجود می‌آورد ممکن است نقش برخی از این آداب در تربیت فرزند برای ما مخفی باشد یا تأثیر کمتری از لحاظ ظاهری در تربیت فرزند داشته باشد ولی به هر حال تأثیر خود را در فرزند خواهد گذاشت. بخشی از اینها زمینه تربیت بعدی را فراهم می‌کنند و برخی، علاوه بر آن، خود نیز اثر تربیتی دارند. این آداب عبارتند از:
۱. خواندن اذان و اقامه در گوش نوزاد: پیامبر(ص) و ائمه(ع) پس از تولد هر فرزند، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه می‌گفتند. گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد تازه متولد شده علاوه بر اینکه از سنت‌های اسلام است و اثاری برای این کار نقل شده است از جمله؛ دوری شیطان از کودک، محفوظ ماندن کودک از دیوانگی، پیسی و غش.[۱]
۲. تحنیک یا کام برداشتن: از دیگر آدابی که معصومین(ع) در آغاز تولّد فرزند رعایت کرده‌اند، برداشتن کام نوزاد است. کام برداشتن بدین معناست که مقداری خرما، شیرینی یا چیز دیگری را نرم و ملایم کرده، به صورت مایع درآورند و آن را در حلق کودک بریزند. خوب است که عمل تحنیک به دست بزرگان دین، افراد صالح و با تقوا انجام پذیرد. این، در جای خود امر بسیار خوبی است و چون هنگام عمل تحنیک، خوب است که برای کودک دعا کنند، دعای بزرگان برای کودک تأثیر معنوی فراوانی خواهد داشت.[۲]
۳. خوراندن تربت امام حسین(ع): امام باقر(ع) فرمودند: «به بچه‌های خود پس ازتولدشان، آب رودخانه فرات و تربت امام حسین(ع) را بخورانید و اگر دسترسی به آنها نباشد، از آب باران استفاده کنید.[۳]
۴. پوشش نوزاد: پیامبر(ص) و ائمه(ع) به پوشش کودک، به ویژه در آغاز تولّد، اهمیت فراوانی می‌دادند. تأکید بر پوشاندن لباس سفید بر کودک و نهی از پوشاندن لباس زرد بر او، اهمیّت و تأثیر رنگ لباس بر کودک است. امروزه در روان‌شناسی رنگ‌ها نیز تأثیر رنگ‌ها بر حالات روحی ـ روانی انسانها به اثبات رسیده است.[۴]
۵. انتخاب نام نیک: در سیره معصومین(ع) انتخاب نام نیکو و زمان آن مورد تأکید واقع شده است. در مورد زمان انتخاب نام باید گفت که در سیره معصومین، زمان نام گذاری قبل از تولد می‌باشد. اگر به بعد از تولد واگذار شده باشد، تا روز هفتم بهتر است نامگذاری صورت گیرد. در مورد انتخاب نام هم باید سعی شود نام‌هایی انتخاب شود که مضامین عالی و دلنشین داشته باشد. سعی شود نام‌هایی که شخصیت کودک را پائین بیاورد، گذاشته نشود. نام، نشانگر هویت و شخصیت انسان می‌باشد و برچسبی است که تا آخر زندگی با او خواهد بود و اثر تلقینی خواهد داشت. انتخاب نام بزرگان برای کودک بسیار شایسته است.[۵]
۶. عقیقه: از مهمترین آداب و سنتهایی که در رفتار و گفتار پیامبر(ص) و ائمه(ع) بر آن تأکید شده، عقیقه برای فرزند است. تأکید بر عقیقه به حدی است که بعضی از علمای شیعه و سنی به وجوب آن فتوا داده‌اند ولی اکثر علمای شیعه بر استحباب مؤکّد بودنش نظر داده‌اند. اهمیت عقیقه آنقدر زیاد است که معصومین(ع) فرموده‌اند نمی‌توان با صدقه دادن قیمت عقیقه، آن را ترک کرد. اگر در کودکی عقیقه نکنند، در بزرگی خود کودک عقیقه کند؛ و اگر کسی بمیرد و عقیقه نکند، برای او بعد از مرگ عقیقه کنند.[۶]
عقیقه، قربانی کردن یک گوسفند می‌باشد که بهتر است با گوشت آن یک مهمانی برای آشنایان ترتیب دهد. آثار بسیاری برای عقیقه کردن ذکر شده است.
۷. ختنه کردن: ختنه کردن کودک از دیگر آداب و سننی است که در سیره معصومان(ع) در روز هفتم ولادت کودک انجام می‌شود. این کار علاوه بر آثار معنوی که در روایات ذکر شده آثار بهداشتی و جنسی دیگری نیز دارد.[۷]
۸. تراشیدن سر نوزاد و صدقه دادن به وزن موی او: از دیگر آدابی که پیامبر اکرم(ص) در روز هفتم ولادت کودک انجام می‌داد، تراشیدن سر نوزاد و صدقه دادن به وزن موی اوست.
مطالعه بیشتر
- حلیه المتقین، علامه مجلسی، انتشارات دارالهجره.
- سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت(ع)، جلد اول، تربیت فرزند، سید علی حسینی زاده پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
- ریحانه بهشتی، سیما میخبر، انتشارات نور الزهراء.
منابع
- ↑ حسینی زاده، سید علی، سیره تربیتی پیامبر(ص) تربیت فرزند، پژوهشکده حوزه، دانشگاه، چاپ اوّل، ۱۳۸۰، ص۵۴.
- ↑ همان، ص۵۷.
- ↑ فروع کافی، ج۶ص۲۴.
- ↑ بهشتی، ریحانه، سیما میخبر، ناشر نور الزهراء، چاپ پنجم، ۱۳۸۳، ص۱۶۶.
- ↑ حسینی زاده، سید علی، سیره تربیتی پیامبر(ص) تربیت فرزند، ۱۳۸۰، ص۶۳.
- ↑ حسینی زاده، سید علی، سیره تربیتی پیامبر(ص) تربیت فرزند، ۱۳۸۰، ص۶۸.
- ↑ پاک نژاد، سید رضا، اوّلین دانشگاه آخرین پیامبر، ناشر اسلامیّه، چاپ سوّم، ۱۳۶۹، ج۱۶، ص۱۶۴.