وحدت مسلمانان از دیدگاه قرآن

سؤال

کدام آیات و در چه سوره‌هایی در قرآن کریم مسلمانان را تشویق به وحدت می‌کند؟

پیش از شرح و تفسیر آیات نکته‌ای درباره «وحدت» بیان می‌شود.

درقرآن کریم واژه «وحدت» بکار نرفته است بلکه از واژه‌های «اعتصام» و «امت واحد» استفاده شده است که درهمه آن‌ها مسلمانان را به داشتن وحدت تشویق می‌کند. آن آیات عبارتند از:

۱ـ ﴿واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرّقوا و اذکروا نعمه الله علیکم اذ کنتم اعداء فاَلّف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخواناً﴾ و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان (یکدیگر) بودید، پس میان دلهای شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید.

۲ـ ﴿و لا تکونوا کالذین تفرقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات﴾ و چون کسانی مباشید که پس از آن‌که دلایل آشکار برایشان آمد، پراکنده شدند و با هم اختلاف پیدا کردند.

۳ـ ﴿حتی اذا فشلتم و تنازعتم فی الامر و عصیتم من بعد ما اراکم ما تحبون منکم من یرید الدنیا و منکم من یرید الاخره﴾ تا آن‌که سست شدید و درکار (جنگ و بر سر غنایم) با یکدیگر به نزاع پرداختید؛ و پس از آن‌که آنچه را دوست داشتید (یعنی غنایم را) به شما نشان داد، نافرمانی نمودید. برخی از شما دنیا را و برخی از شما آخرت را می‌خواهد.

۴ـ ﴿یا ایها الذین آمنوا خذوا حذرکم فانفروا ثبات اونفروا جمیعاً﴾ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، (در برابردشمن) آماده باشید (= اسلحه خود را برگیرید) و گروه گروه (به جهاد) بیرون روید یا به‌طور جمعی روانه شوید.

۵ـ ﴿ان الذین فرّقوا دینهم و کانوا شیعاً لست منهم فی شیء﴾ کسانی که دین خود را پراکنده‌ساختند و فرقه فرقه شدند، تو هیچ گونه مسؤول ایشان نیستی.

۶ـ ﴿و لو أراکم کثیراً و لتنازعتم فی الامر﴾ و اگر ایشان را (= سپاه دشمن) به تو بسیار نشان می‌داد قطعاً سست می‌شدید و حتماً در کار (جهاد) منازعه می‌کردید.

۷ـ ﴿و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم﴾ و با هم نزاع مکنید که سست شوید و مهابت شما از بین برود.

۸ـ ﴿و قاتلوا المشرکین کافّه کما یقاتلونکم کافه﴾ و همگی با مشرکان بجنگید، چنان‌که آنان همگی با شما می‌جنگند.

۹ـ ﴿و انّ هذا امتکم امه واحده و انا ربکم فاعبدون﴾ این است امت شما که امتی یگانه است، و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستید.

۱۰ـ ﴿و انّ امتکم امه واحده و انا ربکم فاتقون﴾ و در حقیقت، این امت شماست که امتی یگانه است، و من پروردگار شمایم؛ پس از من پروا دارید.

۱۱ـ ﴿و لا تکونوا من المشرکین من الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعاً﴾ و از مشرکان مباشید: از کسانی که دین خود را قطعه قطعه کردند و فرقه فرقه شدند.

۱۲ـ ﴿انّ الله یحبّ الذین یقاتلون فی سبیله صفّاً کانهم بنیان مرصوص﴾ در حقیقت خدا دوست دارد کسانی را که در راه او صف درصف، چنان‌که گوئی بنائی ریخته شده از سرب‌اند جهاد می‌کند. آیات فوق طبق ترتیب سور شریفه نقل شده است. از جهتی بطور کلّی آیات را به دو دسته عمده می‌توان تقسیم کرد: یک دسته، آیاتی که تشویق به وحدت می‌کند و دسته دوّم آیاتی که نهی از اختلاف و تفرقه می‌کند. علاوه بر کتب تفسیر که بهترین منبع برای مطالعه آیات می‌باشند، چنانچه در پاورقی به بعضی از آن‌ها اشاره شده.

مطالعه بیشتر

۱. سید محمود طالقانی، وحدت و آزادی، چاپ مهرماه ۱۳۶۱، انتشارات میعاد فرهنگی آیت الله طالقانی.

۲. آیت محمد باقر حکیم، وحدت اسلامی از دیدگاه قرآن و سنّت، ترجمه عبدالهادی فقیهی زاده، چاپ مؤسسه فرهنگی انتشارات تبیان، چاپ اوّل، ۱۳۷۷.