انواع عدالت خداوند

سؤال

آیا عدالت خداوند دارای اقسامی است؟

واژه عدل و عدالت دارای معانی مختلفی است که معروف‌ترین و جامع‌ترین آن قرار گرفتن افراد و اشیاء در جایگاه شایسته خود است. این تعریف را می‌توان در کلام امام علی(ع) نیز یافت: «العدل یضع الامور مواضعها».

براساس این معنای عدالت، در جهان تکوین و تشریع، اصل عدالت این اقتضاء را دارد که هر چیزی در جای مناسب خود قرار گیرد. عدالت الهی نیز چنین معنا می‌شود که خداوند با هر موجودی آن چنان‌که شایسته آن است، رفتار کند و آن را در موضعی که در خور آن باشد، بنشاند و چیزی را که مستحق آن است به او عطا کند.

بر اساس معنای عدل، عدالت خداوند دارای انواعی دانسته شده است: عدل تکوینی، عدل تشریعی و عدل جزایی. عدل تکوینی به این معناست که خداوند در جهان خلقت به هر موجودی به اندازه شایستگی و قابلیت او نعمت داده است و به تعبیر خدا اندازه ظرفیت و شایستگی هر شی به او وجود و کمال اضافه کرده است. عدل تشریعی به این معناست که تکالیفی که خدا به وسیله پیامبران بر مردم نازل کرده است، بر پایه عدل و دادگری است و نیز عدل جزایی به این معناست که خدا در روز قیامت میان افراد به عدل داوری می‌کند و حق کسی را تباه نمی‌کند یعنی میان افراد نیکوکار و بدکار به یکسان داوری نمی‌کند و پاداش هر کس را متناسب با اعمال او می‌دهد.