پالایش حدیث
پالایش‌های حدیثی یعنی چه؟
پالایش حدیث یا تنقیح احادیث، به راه‌هایی گفته می‌شود که احادیث معتبر و صحیح از غیر آن مشخص شود. محققان علم حدیث راه‌هایی برای این کار ذکر کرده‌اند؛ از جمله:
۱. معرفی راویان دروغگو و سازندگان حدیث
پیشگامان این موضوع، ائمه اطهار(ع) بودند و افرادی چون ابوالخطاب محمد بن ابی زینب کوفی، مغیره بن سعید و بنان بیان و … را به عنوان دروغگو معرفی کرده و آنان را طرد و لعن کردند.[۱]
۲. وضع قواعد و معیارهای شناخت حدیث درست و سالم از حدیث ناسالم
ائمه اطهار(ع) برای این منظور ملاک‌های زیرا بیان فرموده‌اند:
الف. عرضه بر قرآن: بر پایه احادیثی که از امامان شیعه(ع) نقل شده است هر حدیثی که با قرآن موافق است سالم و هر حدیثی که مخالف قرآن است ناسالم است.[۲]
ب. عرضه بر سنت قطعی و غیر اختلافی پیامبر(ص): طبق این ملاک هر حدیثی که با سنت قطعی مخالف باشد مردود است.[۳]
۳. پیدایش علوم حدیث
الف. علم رجال الحدیث: به منظور شناسایی رجالی که در اسناد روایات آمده است شکل گرفت و کتب فراوانی در این زمینه نوشته شد.[۴] مانند: رجال نجاشی، رجال شیخ طوسی، معجم الرجال آیت‌الله خویی و…[۵]
ب. علم درایه الحدیث: در این علم از سند و متن حدیث و کیفیت تحمل و آداب نقل آن بحث می‌شود.[۶] الوجیزه شیخ بهایی، نهایه الدرایه سید حسن صدر و علم الحدیث سیدرضا مؤدب، درسات فی علم الدرایه علی اکبر غفاری و مقباس الهدایه آیت الله مامقانی در این زمینه نوشته شده‌اند.
ج. علم مختلف الحدیث: در این علم از احادیث متعارضه و راه حل تعارض آنها بحث می‌شود، در این زمینه هم کتبی نوشته شده است[۷] و مهمترین کتاب در این باره کتاب الاستبصار فیما اختلف من الاخبار شیخ طوسی (ره) است که جزء کتب اربعه شیعه است.
د. علم علل الحدیث: در این علم از اسباب پنهان و مشکلی که باعث ایجاد مشکل در حجیت حدیث شده است بحث می‌شود؛ و در این خصوص هم کتب متعددی نوشته شده است.[۸]
منابع
- ↑ معالم المدرستین، همان، ج۳، ص۳۲۲.
- ↑ رک: معالم المدرستین، همان، ج۳، ص۳۲۲–۳۲۳؛ درسنامه وضع حدیث، همان، ص۲۱۶–۲۲۶.
- ↑ درسنامه وضع حدیث، همان، ص۲۲۶–۲۳۲.
- ↑ رک: سید حسین، صدر، نهایه الدرایه، تحقیق ماجدالغرباوی، بی جا، مشعر، بی تا، ص۲۵–۲۷.
- ↑ علم حدیث و نقش آن در شناخت و تهذیب حدیث، همان، ص۸۷–۸۸.
- ↑ نهایه الدرایه، همان، ص۷۹.
- ↑ رک: همان، ص۲۸.
- ↑ رک: همان، ص۲۹.