مقدمه‌ای بر فقه شیعه (کتاب)
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
کتاب مقدمه‌ای بر فقه شیعه از کیست و چه محتوایی دارد؟
| مقدمه‌ای بر فقه شیعه | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | سیدحسین مدرس طباطبایی |
| موضوع | فقه شیعه |
| زبان | انگلیسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | آستان قدرس رضوی |
| محل نشر | مشهد |
| ترجمه فارسی | |
| مترجم | محمد آصف فکرت |
مقدمه‌ای بر فقه شیعه، کتابی از حسین مدرسی طباطبایی است درباره کلیات و ادوار فقه شیعه و منابع و مهمترین آثار آن. این اثر در دو قسمت تدوین شده است. قسمت اول آن ساختمان کلی فقه شیعه را بررسی می کند که رؤوس مطالب فقه و ادوار فقه شیعه از آن جمله است. این قسمت، بخشی کوتاهی از کتاب را شامل می شود. بخش مهم و طولانی کتاب که بیشتر حجم کتاب را دربردارد، قسمت دوم کتاب است که منابع مهم فقه شیعه را معرفی می کند.
این اثر توسط انتشارات آستان قدس رضوی و با ترجمه محمدآصف فکرت منتشر شده است.
معرفی
مدرسی طباطبایی درباره انگیزه اصلی نوشتن این کتاب را پر کردن خلاء چشمگیری بیان کرده است که در فرهنگ حقوقی غرب نسبت به نظام حقوقی شیعی وجود داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی إیران که به طرز بی‌سابقه ای أفکار جهانیان به سوی مکتب تشیع و زیر بنای فکری و محتوای فرهنگی آن جلب شد، به خاطر فقدان منابع لازم در زبانهای اروپایی در این زمینه، احساس نیاز مبرم به آثاری از این دست فزونی گرفت. خلأ معلومات در این مورد آن قدر زیاد بود که فی المثل در " کتاب‌شناسی فقه اسلام " که توسط یکی از متخصصان حقوق اسلامی در غرب تدوین شده و مشتمل بر نام و نشان ۳۰۵ منبع از منابع فقهی اسلامی به زبان عربی است، در لیست منابع فقه شیعه اثنا عشری تنها دو کتاب (شرایع الاسلام و مختصر نافع) نام برده شده است. بگذریم که مذهب خوارج اباضی را نیز شاخه ای از تشیع دانسته و آن را ذیل مکاتب فقه شیعه قرار داده‌اند.
این کمبود وخلا نویسنده را که از شیفتگان نظام فقاهت و مکتب حقوقی شیعی است بر آن داشت که به عنوان نخستین گام برای معرفی این نظام پیشرفته و قویم و مستحکم علمی، که از دست‌آوردهای عظیم فکر و اندیشه حقوقی بشری است اثری فشرده در اختیار خوانندگان و علاقمندان مباحث حقوقی قرار دهد، که در آن خطوط اصلی این مکتب نشان داده شده و فهرستی از منابعی که یک پژوهنده آشنا به زبانهای شرقی می‌تواند از آنها برای یک کار تحقیقی پیرامون این مکتب استفاده کند در دسترس بگذارد. کتاب حاضر محصول آن فکر بود.[۱]
نویسنده
سیدحسین مدرسی طباطبایی (متولد 1320 ش در قم) استاد و پژوهشگر علوم اسلامی، پس از تحصیلات جدید به حوزۀ علمیه پیوست. سطوح عالی فقه و اصول را نزد حضرات آیات فاضل لنکرانی، حسین نوری، یوسف صانعی و آیت‌اللّه سلطانی و متون فلسفی را خدمت آقایان گیلانی، جوادی آملی، محمد شاه‌آبادی و مرحوم مرتضی مطهری فراگرفت. خارج فقه و اصول را عمدتاً در محضر مرحوم آیت‌اللّه سیدمحمد محقق داماد (یک سال) و آیت‌اللّه مرتضی حائری (ده سال) شاگردی کرد. همزمان به تدریس متون درسی رایج در حوزه نیز می‌پرداخت که تا سطوح عالی ادامه داد. از سال ۱۳۵۵ش به صورت پراکنده از سال ۱۳۵۸ مداوم برای ادامۀ تحصیلات جدید در انگلستان به سر برد. در سال ۱۳۶۱ش دورۀ دکتری خود را در دانشگاه آکسفورد انگلستان به پایان برد و برای تدریس به دانشگاه پرینستون آمریکا دعوت شد که از آن زمان تاکنون در همان جا مقیم و عهده‌دار کرسی Bayard Dodge آن دانشگاه است. او همزمان در دانشکدۀ مطالعات بین‌المللی دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک و در کالج سینت انتونی دانشگاه آکسفورد نیز عهده‌دار کرسی دانشگاه است. همچنین به تناوب در دانشکدۀ حقوق دانشگاه ییل و هاروارد نیز تدریس کرده و مدّت نه سال عضو شورای‌عالی نظارت بر دانشگاه هاروارد بوده است.زمین در فقه اسلامی؛ (دو جلد)، قم در قرن نهم هجری، مکتب در فرآیند تکامل، مقدمه‌ای بر فقه اسلامی، میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری، از آثار اوست.[۲]
سید حسین مدرسی در قم به دنیا آمد. پس ازگذراندن تحصیلات جدید، به حوزه علمیه پیوست. سطوح عالی فقه و اصول را نزد آقایان مرحوم فاضل لنکرانی، حسین نوری، یوسف صانعی، و مرحوم آیت‌الله‌سلطانی، ومتون فلسفی را خدمت آقایان محمد محمدی گیلانی، جوادی آملی، محمد شاه‌آبادی، و مرحوم مرتضی مطهری فرا گرفت. خارج فقه و اصول را عمدتاً درمحضر مرحوم آیت‌الله سید محمد محقق داماد (یک سال) و آیت‌الله مرتضی حائری طاب ثراه (ده سال) شاگردی کرد. همزمان به تدریس متون‌درسی رایج در حوزه نیز می‌پرداخت که تا سطوح عالی ادامه داد. از سال۱۳۵۵ متناوباً، و از سال ۱۳۵۸ مستمراً، برای ادامه تحصیلات جدید درانگلستان به سر برد. در سال ۱۳۶۱ دوره دکتری خود را در دانشگاه آکسفورد به پایان برد و برای تدریس به دانشگاه پرینستون آمریکا دعوت شد که از آن‌زمان تا کنون در همان‌جا مقیم و عهده‌دار کرسی Bayard Dodge آن دانشگاه‌است. او همزمان در دانشکده مطالعات بین‌المللی دانشگاه کلمبیا در شهرنیویورک، و در کالج سینت انتونی دانشگاه آکسفورد نیز عهده‌دار کرسی مهدی (کلمبیا) و گلستانه (آکسفورد) است. همچنین به تناوب در دانشکده‌حقوق دانشگاه ییل و هاروارد نیز تدریس کرده و مدّت نه سال عضو شورای‌عالی نظارت بر دانشگاه هاروارد بوده‌است. از ایام نوجوانی در اواسط دهه چهل به نوشتن مقالات‌اجتماعی و سپس مذهبی در روزنامه‌ها و مجلات مذهبی (مانند مجله مکتب‌اسلام) می‌پرداخت که سپس با پژوهش‌های تاریخی در مجلات ادبی تهران (مانند ماهنامه‌های وحید و بررسی‌های تاریخی) ادامه داد. در سال‌های ۱۳۵۰تا ۱۳۵۵ شماری کتاب در مورد پیشینه تاریخی شهر قم و اسناد تاریخی به‌چاپ رسانید. در بیست و پنج سال اخیر، تحقیقات و نوشته‌های اسلامی او دردو زمینه فقه اسلامی و تاریخ تشیع متمرکز شده است. موضوعات و مقالات مختلفی که او تاکنون به آن پرداخته است، عبارتند از: علیت نهایی در فلسفه ابن سینا، زنان و روایت احادیث در تاریخ اسلام، مرزهای جامعه شیعی اولیه، تاریخ هستی شناسی، فاطمه زهرا (س) در حافظه جمعی مسلمانان، مکتب یگانگی وجود و چهره هنرمند درجامعه اسلامی.[۳]
برگی از تاریخ قزوین، قم نامه،و ... از اثار اوست.[۴]
محتوا
این اثر به منظور آشنا ساختن خوانندگان با كلياتى در باب فقه شيعي تدوين گرديده است. اين نوشته در دو بخش است: در بخش نخست وصفى به اجمال از محتواى فقه و أصول فقه شيعي انجام شده، و تحولات آن از نظر تاريخي به اختصار مورد بحث قرار گرفته است. در بخش دوم نام و مشخصات قسمتى از منابع فقهى كه مراجعه بدان براي هر بررسى و تحقيق علمي پيرامون مسائل فقهى لازم است به دست داده شده است.[۵]
قسمت اول: ساختمان کلی فقه شیعه
- فصل اول: مکتب فقهی شیعه و مبانی آن.
- فصل دوم: کلیاتی در باب أصول فقه
- فصل سوم: رؤوس مطالب فقه
- فصل چهارم: ادوار فقه شیعه.
قسمت دوم: بخشی از اهم منابع فقه
- اهم آثار در فقه استدلالی
- چند نمونه از رسائل عملیه
- مآخذ کتاب و مشخصات کتابخانه‌ها و فهارس.[۶]
قسمت دوم کتاب
قسمت دوم کتاب ليست منتخبى است از برخى كتابهاى موجود و قابل دستيابى در زمينه فقه شيعه كه در دو بخش تنظيم شده است: در بخش نخست أهم آثار فقه استدلالي - أعم از متون جامع و تك نگارى‌ها - كه وسيله دانشمندان مشهور شيعي نوشته شده است ذكر مىشود. بيشتر اين دانشمندان كساني هستند كه در مآخذ فقهى به آثار آنان استناد و از آن نقل مىگردد. در مورد دانشمندان قرن دوازدهم به بعد بيشتر رسائل مفردى كه در مسائل مورد اهميت نوشته‌اند ذكر شده، و از ذكر مجامع فقهى بسيار اين دوره‌ها كه فهرست آنها خود كتابي حجيم خواهد شد، جز در مورد برخى آثار أهم خود دارى شده است در بخش دوم تعدادى از رسائل عمليه كه بيشتر به فارسي نوشته شده است به عنوان نمونه ياد مى شود. اين هر دو بخش بر أساس ترتيب تاريخي، با توجه به تاريخ وفات مؤلفان تنظيم گرديده است.ص۶۵ و ۶۶.
منابع
- ↑ مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۸ش، ص۷ و ۸.
- ↑ رهبریان، محمدرضا، «آثار و مقاله‌شناسی دکتر حسین مدرسی طباطبایی»، آیینه پژوهش، شماره ۱۳۹، ۱۳۹۲ش، ص۷۹.
- ↑ «سید حسین مدرسی طباطبایی»، مرکز و کتابخانه مطالعات اسلامی به زبان های اروپایی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ دی ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- ↑ «دکتر سید حسین مدرسی طباطبائی»، بنیاد محقق طباطبایی، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۲ش.
- ↑ مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۸ش، ص۷.
- ↑ مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۸ش، ص۵.