هیهات منا الذلة
جمله «هیهات منا الذلة» به چه معناست و از کیست؟
.PNG)
هَیْهاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ، به‌معنای خوارى از ما دور است، عبارتی از امام حسین(ع) که آن را به‌عنوان یکی از شعارهای اصلی آزادگی و ظلم‌ستیزی در حادثه عاشورا به‌شمار برده‌اند.[۱] امام حسین(ع) این عبارت را در ضمن خطبه‌ای در روز عاشورا و در مقابل سپاه کوفه گفته، در حالی که برای اینکه صدایش بیشتر به گوش برسد بر شتری سوار شده بود.[۲] عبارت «هیهات منا الذلة» بخشی از آن خطبه است:
«ألا و إنَّ الدَّعِيَّ ابنَ الدَّعِيِّ قَد رَكَزَ بَينَ اثنَتَينِ: بَينَ السَّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ ، وهَيهاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ، يَأبَى اللّه ُ لَنا ذلِكَ و رَسولُهُ وَ المُؤمِنونَ، و حُجورٌ طابَت و حُجورٌ طَهُرَت، و اُنوفٌ حَمِيَّةٌ و نُفوسٌ أبِيَّةٌ، مِن أن تُؤثَرَ طاعَةُ اللِّئامِ عَلى مَصارِعِ الكِرامِ؛ هان! بى نَسَبِ پسر بى نَسَب، مرا ميان دو چيز قرار داده است: بين شمشير و خوارى. خوارى از ما دور است و خداوند آن را براى ما نمى‌پذيرد و نيز پيامبرش و مؤمنان و دامن‌هايى پاک و پاكيزه و جان‌هايى عزتمند و نَفْس‌هايى خوددار كه اطاعت از فرومايگان را بر مرگى كريمانه، مقدّم نمى‌دارند[۳]».
مرتضی مطهری: جمله معروف «هیهات منا الذله» [جمله‌ای] عجیب است و از آن جمله‌هایی است که تا دامنه قیامت از آن حرارت و نور می‌تابد، حماسه و کرامت و عزت و شرافت نفس می‌بارد.[۴]
محققان این عبارت را نشانه‌ای از حماسی‌بودن رخداد عاشورا قلمداد کرده‌اند؛[۵] حماسه‌ای که درورنمایه آن آزادی، آزادگی و تن به ذلت ندادن در مقابل ظالمان است.[۶] برخی دیگر از محققان، شعار «هیهات منا الذلة» در روز عاشورا را نمايان‌گر عظمت روح و نيت و همت امام حسين(ع) دانسته‌اند؛ زیرا در حالی از او صادر شده که كه در محاصره دشمن بوده و حتی آب و نان از او و زنان و کودکانش دریغ شده بود و گرامى‌ترين عزيزانش، از قبيل پسر، برادر، برادرزادگان و دوستان مخلصش، در خطر كشته‌شدن قرار داشتند.[۷]
مرتضی مطهری شعار «هیهات منا الذلة» امام حسین(ع) را معرف روح نهضت عاشورا دانسته است.[۸] او معتقد است که این شعار پیام شهید است و معیاری پیش چشم همه آزادگان جهان تا انتهای تاریخ است تا صداقت شهید را دریابند و حقانیت راه او، که راه آزادی و آزادگی است، را تصدیق کنند.[۹]
منابع
- ↑ محدثی، جواد، پیام‌های عاشورا، قم، زمزم هدايت، ۱۳۸۶ش، ص۲۶.
- ↑ مطهری، مرتضی، پانزده گفتار، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۲۰۱.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاریخ، ترجمه عبدالهادی مسعودی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث، ۱۳۸۸ش، ج۹، ص۳۵۲-۳۵۳.
- ↑ مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۲.
- ↑ مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۱.
- ↑ محدثی، پیام‌های عاشورا، ص۲۶.
- ↑ فاضل لنکرانی،محمد، پاسداران وحى، قم، مركز فقهى ائمه اطهار(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۶.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۸۲-۱۸۳.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۴۵.