إن مع العسر یسرا
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
 فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا. إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا» آیه ۵ و ۶ سوره شرح به خط محمد اوزچای. | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | شرح |
| شماره آیه | ۵ و ۶ |
| جزء | ۳۰ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مکه |
إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا آیه‌ای از قرآن است که آسانی پس از سختی را بشارت می‌دهد. مفسران در تفسیر این آیه گفته‌اند مشکلات و سختی‌ها و مصایب و دشواری‌های زندگی هیچگاه دایمی و همیشگی نیستند و برای انسان مؤمن، آسانی و آسایش و گشایش می‌آید.
گفته شده است یُسر و عُسر نشانگر سنت تحول حوادث و تقلب احوال و بی‌دوامی همه شؤون زندگی دنیا است.
متن و ترجمه آیه
| ﴿ | فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا. إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا
پس، از پی دشواری آسانی است. آری، با دشواری، آسانی است. شرح:۵ و ۶ |
﴾ |
تفسیر آیه
مفسران در تفسیر آیه ۵ و ۶ سوره شرح گفته‌اند مشکلات و سختی‌ها و مصایب و دشواری‌های زندگی هیچگاه دایمی و همیشگی نیستند و برای انسان مؤمن، آسانی و آسایش و گشایش می‌آید.[۱]
بعضی در تفسیر این آیه گفته‌اند با فقر و بینوایی، توانگری و توسعه خواهد بود. و بعضی گفته‌اند پس از مزاحمت مشرکین و اذیت آنان، آسانی و راحتی و آسایش خواهد بود به اینکه خدا پیامبر(ص) را بر آنها غلبه دهد تا اینکه حق را اطاعت کنند. از ابن عباس روایت شده است که گفت خداوند متعال می‌فرماید من یک ناراحتی و شدّت خلق کردم و دو راحتی و آسایش، پس هرگز سختی بر راحتی غلبه نکند.[۲] رسول اکرم(ص) در این مورد فرمودند: «لَنْ يَغْلِبَ عُسْرٌ يُسْرَيْنِ فَإِنَّ مَعَ اَلْعُسْرِ يُسْراً، إِنَّ مَعَ اَلْعُسْرِ يُسْراً؛ هرگز يك عسر، غالب بر دو يسر نشود»[۳]. پس «عُسر» میان دو «یُسر» است. گشایش در دنیا یا ثواب در آخرت.[۴] در روایت دیگری از پیامبر(ص) آمده است: «وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ وَ أَنَ الْفَرَجَ مَعَ الْكَرْبِ وَ أَنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً؛ بدان كه با صبر پيروزی و با غم و اندوه خوشحالی و گشايش است و با سختي‌ها آسانی است، همانا با سختی‌ها آسانی است».[۵]
بعضی از مفسران این آیات را اشاره به فقر مالی عمومی مسلمانان در آغاز ظهور اسلام شمرده‌اند، ولی گستردگی مفهوم آیات همه مشکلات را شامل می‌شود. این دو آیه به صورتی مطرح شده که اختصاص به شخص پیامبر(ص) و زمان او نیز ندارد و بلکه به صورت یک قاعده کلی و به عنوان تعلیلی بر مباحث سابق مطرح است، و به همه انسان‌های مؤمن مخلص و تلاشگر نوید می‌دهد که همیشه در کنار سختی‌ها آسانی است؛ حتی تعبیر به «بعد» نمی‌کند بلکه تعبیر به «مع» که نشانه همراهی است می‌کند.[۶]
برخی گفته اند «لام» در عسر لام جنس است نه استغراق. جنس عسر این‌طور است که به دنبالش یسر می‌آید، نه تمامی فرد فرد عسرها. و گفته‌اند یسر و عسر نشانگر سنت تحول حوادث و تقلب احوال و بی‌دوامی همه شؤون زندگی دنیا است.[۷]
شکیبایی یکی از مهم‌ترین و کارآمدترین فضایل اخلاقی، کلید موفقیت انسان در امور مادی و معنوی، و نیز دنیوی و اخروی است.[۸]
آیه نمی‌گوید: بعد از سختی آسانی هست بلکه با لفظ «مع» می‌فهماند که آسانی با رنج توأم است، از لحظه تحمل سختی، آسانی به تدریج به دست می‌آید.[۹]
آسانی پس از سختی برای پیامبر(ص)
مفسران گفته‌اند رسالتی که خداوند بر پیامبر تحمیل کرده، و دستور داد مردم را به سوی آن دعوت کند، سنگین‌ترین باری است که بر یک بشر تحمیل شده است. و از این جهت با قبول این مسئولیت کار بر پیامبر(ص) دشوار شده، و همچنین تکذیبی که قومش نسبت به دعوتش نموده و استخفافی که به پیامبر(ص) کردند، همه برای پیامبر(ص) دشواری روی دشواری بوده است. خداوند در آیه ۲ سوره انشراح فرمود است: ما این دشواری‌ها را از دوش تو برداشتیم. و این عمل خداوند مانند همه اعمالش بر طبق سنتی بوده که در عالم به جریان انداخته، و آن این است که همیشه بعد از هر دشواری سهولتی پدید می‌آورد. سنت خداوند بر این جاری شده که بعد از عسر، یسر باشد.[۱۰]
از زمخشری حکایت شده که در کشاف گفته: حرف "فاء" در جمله "فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ …" فای فصیحه است، و زمینه کلام، زمینه تسلیت دادن و دلخوش کردن رسول خدا(ص) به وسیله وعده‌ای جمیل است. وی می‌گوید: مشرکین رسول خدا(ص) و مؤمنین را سرزنش می‌کردند به اینکه مردمی فقیرند، چیزی از مال دنیا ندارند، به حدی این زخم زبان اوج گرفت که به دل پیامبر افتاد که نکند اسلام نیاوردن مردم و تحقیرشان از مؤمنین به خاطر همین تهی دستی مؤمنین است، و خدای تعالی برای دفع این احتمال نعمت‌های بزرگی را که به آن جناب ارزانی داشته بود به رخش کشید، آن گاه اضافه کرد: "فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً.[۱۱]
این تکرار نشان می‌دهد که رسول خدا(ص) در سختی و مشقت بوده است.[۱۲]
آیات مرتبط
- ﴿وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْرًا؛ و هر كه از خدا بترسد، خدا كارش را آسان خواهد كرد.﴾(طلاق:۴)
- ﴿سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْرًا؛ خدا به زودى پس از دشوارى آسانى فراهم مى‌كند.﴾(طلاق:۷)
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۱۲۸.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه حسین نورهمدانی و دیگران، تهران، فراهانی، ج۲۷، ص۱۵۸.
- ↑ عروسی حویزی، عبد علی، نورالثقلین، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۶۰۴.
- ↑ طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۷۱.
- ↑ ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۱۳.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۱۲۸.
- ↑ طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۵۳۳.
- ↑ سبحانی‌نیا، محمد تقی، قرآن، کتاب اخلاق، قم، دار الحدیث، بی‌تا، ص۱۱۷.
- ↑ قرشی، سید علی اکبر، تفسير احسن‌الحديث،قم، دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۹۱ش، ج۱۲، ص۲۷۴.
- ↑ طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۵۳۳.
- ↑ طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۵۳۳.
- ↑ سید قطب، فی ظلال القران، بیروت- القاهرة، دار الشروق، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۳۹۳۰.