پرده کعبه
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
چرا و از چه زمانی روی خانهٔ خدا را با پارچهٔ مشکی می‌پوشانند؟
الناصر لدین الله، خلیفه عباسی (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق)، نخستین کسی است که کعبه را با پوششی سیاه پوشاند. استفاده از این رنگ برای پردهٔ کعبه تا روزگار معاصر ادامه داشته است. پوشاندن کعبه با پرده سابقه‌ای دیرینه در تاریخ این عبادتگاه دارد. وجود چنین سنتی موجب شد که برای نگهداری و تعویض این پوشش منصبی با عنوان پرده‌داری، در کنار سایر مناصب خانهٔ خدا، ایجاد شود.
اولین پوشانندهٔ کعبه
دربارهٔ اینکه اولین شخصی که خانهٔ کعبه را پوشانده چه کسی بوده، در اخبار و روایات اختلاف وجود دارد:
۱. ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) اولین کسانی بودند که خانهٔ کعبه را با پرده پوشاندند.[۱]
۲. در روایاتی آمده است که تُبّع سوم (اسعد حمیری) اولین کسی است که کعبه را با پوشش کامل پوشانیده است؛ او ابتدا کعبه را با پوششی چرمین و سپس با نوعی پارچهٔ یمنی پوشاند.[۲]
س
پردهٔ کعبه در طول تاریخ
کعبه در جاهلیّت با چرم پوشانده می‌شد. بعد از اسلام، رسول خدا(ص) خانهٔ کعبه را با پارچهٔ یمنی پوشانید. بعد از پیامبر(ص) عمر و عثمان کعبه را با پارچه‌ای سفید و نازک، به نام قباطی مصری ، پوشش دادند.[۳] بعضی گفته‌اند که کعبه قبل از اسلام هم با همین پارچهٔ مصری پوشانده می‌شد.[۴]
هارون، خلیفه عباسی، فرمان داد که جامهٔ کعبه از قباطی مصری بافته شود. این جامه در سال ۱۹۰ق آماده و به‌کار گرفته شد.[۵] در سال ۱۹۹ق، حسین بن حسن أفطس، که از سوی ابوالسرایا، از شورشیان علیه عباسیان، به حکومت مکه گماشته شده بود، پرده عباسیان را برداشت و کعبه را با دو پرده از جنس ابریشم لطیف و به دو رنگ سفید و زرد پوشاند.[۶]
در دوران خلافت مأمون به وی اطلاع دادند که جامه دیبای کعبه پیش از رسیدن زمان تعویض فرسوده شده است. مأمون دربارهٔ جامهٔ کعبه از فرستادهٔ ویژهٔ خود در مکه بود پرسید که کعبه در چه جامه‌ای زیباتر است. فرستاده در جواب گفت که در جامهٔ سپید. پس مأمون فرمان داد جامه‌ای از دیبای سفید برای کعبه تهیه شد و در سال ۲۰۶ق کعبه را با آن پوشاندند.[۷]
گفته شده که در دوران تسلط خلفای اسماعیلی‌مذهب فاطمی بر مکه (حکومت ۲۹۷-۵۶۷ق) پوشش کعبه از دیبای سپید تهیه می‌شد. پس از تسلط دوبارهٔ عباسیان بر مکه، آنان جامهٔ کعبه را به رنگ شعاری خود، سیاه، بازگرداندند. این سنت پس از آنان تا به امروز ادامه داشته است.[۸]
آغاز پوشش کعبه با رنگ سیاه
الناصر لدین الله، خلیفه عباسی، (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق) نخستین کسی است که کعبه را با دیبای (ابریشم) سیاه رنگ پوشاند و از آن زمان به بعد تا کنون کعبه سالی یک بار با جامه سیاه پوشیده می‌شود.[۹]
فارسی می‌گوید: از آن هنگام دیبای سیاه هم‌چنان به عنوان جامه برای کعبه معمول گردید.[۱۰]
علّت سیاه بودن پوشش خانه کعبه: به نظر می‌رسد با توّجه به حرارت فوق‌العاده خورشید در مکه و استقامت بیشتر رنگ سیاه در برابر آفتاب جامه کعبه از بهترین پارچه‌ها با رنگ سیاه تهیّه می‌شود.
مطالعه بیشتر
۱ـ فصلنامه میقات حج، شماره ۲۶.
- آثار اسلامی مکه و مدینه، نویسنده:رسول جفریان
- اخبار مکه، ترجمه محمود مهدوی دامغانی
منابع
- ↑ الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۵؛ نیز: الحر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۳۲۴؛ نیز: العسقلانی، احمد بن علی بن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالکتب العلمیه،۱۴۱۰ق، ج۳، ص۵۸۵.
- ↑ الازرقی، محمد بن عبدالله، أخبار مکة و ما جاء فيها من الآثار، بیروت، دارالاندلس، ص۲۵۰–۲۴۹. ابن حجر عسقلانی، همان، ج۳، ص۵۸۵.
- ↑ الازرقی، أخبار مکة و ما جاء فيها من الآثار، ص۲۵۳؛ العسقلانی، احمد بن علی بن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، ج۳، ص۵۸۵.
- ↑ ابن هشام، محمد بن هشام، السیره النبوّیه، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ الشبلی، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا، ج۱،ص۱۹۹.
- ↑ فصلنامه میقات حج، شماره ۲۶، زمستان ۱۳۷۷، ص۱۱۶.
- ↑ الطبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاريخ الرسل والملوک)، بیرت، دار التراث، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۵۳۶: نیز: قلقشندی، احمد بن علی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، بیروت، منشورات محمد علی بیضون و دارالکتب العلمیة، بی‌تا، ج۴، ص۲۸۵.
- ↑ القلقشندی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، ج۴، ص۲۸۵-۲۸۶.
- ↑ القلقشندی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، ج۴، ص۲۸۶-۲۸۷.
- ↑ همان، ص۵۸۷؛ ابن هشام، پیشین، پاورقی.
- ↑ فضلنامه میقات حج، پیشین، ص۱۲۲.