حدیث مضمر

نسخهٔ تاریخ ‏۱۵ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۱ توسط Fabbasi (بحث | مشارکت‌ها)
سؤال

روایت مضمر را توضیح دهید؟


روایت مُضمَر روایتی را گویند که در آن به جای اسم معصوم(ع) از ضمیر «عنه» یا «عنهما» و ... استفاده می‌شود.[۱]

گاهی راوی از امام به «عنه» تعبیر می‌کند مانند: مُحَمَّدُ بْنُ‏ مُسْلِمٍ‏ عَنْهُ‏(ع)‏.[۲] گاهی هم راوی روایتی را از دو امام نقل می‌کند و به جای اسم معصومان می‌گوید «عنهما» مانند: حماد عن حريز عن محمد بن مسلم عنهما(ع‏).[۳] گاهی نیز راوی به جای نام معصوم(ع) با لفظ دیگری روایت می‌کند مانند: «سَأَلْتُهُ(ع)؛ از او پرسیدم»[۴] یا «كَتَبْتُ‏ إِلَيْهِ(ع)؛ به او نوشتم»[۵]

در این گونه روایات اگر نشانه‌ای باشد که این روایت از کدام امام می‌باشد، بعد از قابل اعتماد بودن خود راوی و سلسله سند روایت، به آن عمل می‌شود.مثل اینکه در ابتدای یک حدیث نام معصوم را ذکر کرده باشد و در احادیث بعدی به ذکر ضمیر اکتفا کند.[۶]

اگر نشانه‌ای نباشد که مشخص کند روایت از کدام امام است، در قابل استناد بودن این‌گونه روایات چند دیدگاه وجود دارد:

  • چنین روایتی اعتبار ندارد چون ممکن است از امام نباشد و ضمیر به فرد دیگری برگردد که نامش نیامده است.[۷]


منابع

  1. بروجردی، علی، طرائف المقال، قم، مکتبه مرعشی النجفی، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۵۰.
  2. ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ ق، ج۲، ص۳۰.
  3. اشعرى قمى، احمد بن محمد بن عيسى، النوادر، قم، مدرسه الامام المهدی(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ ق، ص۶۴.
  4. اشعرى قمى، احمد بن محمد بن عيسى، النوادر، قم، مدرسه الامام المهدی(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ ق، ص۶۸.
  5. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق،ج۱، ص۱۰۲.
  6. بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة،موسسة النشر الاسلامی،‌ بی‌تا، بی‌جا، ج۵، ص۳۱۲
  7. خاقانی، علی، رجال الخاقانی، بی جا، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ص ۲۵. موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الاحکام، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاءالتراث، بی‌تا، ج۲، ص۲۵۲.