حدیث اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند
 | این مقاله هماکنون به دست A.ahmadi در حال ویرایش است. |
۱- دانشمندان اهل سنت خود به ضعیف و مجعول بودن روایت «اصحابی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم» تصریح کرده‌اند؛ ۲- روایت عیون اخبار الرضا از نظر سندی ضعیف است.
متن و ترجمه
از پیامبر(ص) نقل شده:
| « | اَصْحابی کَالنُّجومِ، بِاَیِّهِمُ اقْتَدَیْتُمُ اهْتَدَیْتُمْ
اصحاب من مانند ستارگان هستند، از هر کدام که پیروی کنید هدایت می‌شوید. |
» |
بررسی سندی
روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند» در برخی منابع روایی اهل‌سنت ذکر شده است. بسیاری از عالمان اهل سنت، سند روایت را ضعیف دانسته‌اند. اِبن‌حَجَر، عالم اهل‌سنت (درگذشت ۸۵۲ق)، از دارَقُطْنی، محدث سنی قرن چهارم قمری نقل کرده که وی، راویان این حدیث را ناشناخته دانسته است.[۱] ابن‌تَیْمِیّه عالم سلفی قرن هشتم قمری نیز، این حدیث را ضعیف و باطل دانسته است.[۲] محمد ناصرالدين آلبانی، دیگر عالم سلفی (درگذشت ۱۳۷۸ش)، این روایت را غیرصحیح و جعلی خوانده است.[۳]
بررسی محتوا
بر اساس حدیث «اصحاب من مانند ستارگان هستند»، پیامبر(ص) اصحابش را به ستارگان تشبیه کرده و پیروی از هر کدام یک از آنها را، باعث هدایت دانسته است.
قاضی نعمان مغربی در کتاب دعائم الاسلام، محتوای این حدیث را نقد کرده است. به گفته او، صحابه پیامبر با یکدیگر اختلاف‌نظر داشته و در مقابل هم قرار گرفتند و خدا و پیامبر(ص) به پیروی از افرادی که نظراتشان مقابل یکدیگر است، امر نمی‌کنند؛ چون مکلف نمی‌داند به کدام یک از آنها اقتدا کند.[۴]
به اعتقاد وی، اگر تبعیت از هر کدام از صحابه پیامبر(ص) جایز باشد، کشتن همه صحابه مباح خواهد شد؛ زیرا گروهی از صحابه با گروهی دیگر از آنها جنگیده و همدیگر را کشته‌اند؛ بنابراین اگر فردی به یکی از آنها اقتدا کند، کشتن گروه دیگر صحابه برای او جایز خواهد بود و اگر پس از کشتن برخی از آنها، از گروه دیگر پیروی کند، کشتن گروه نخست نیز برای او جایز خواهد شد.[۴]
عدالت صحابه
عالمان شیعه و اهل سنت، درباره عدالت صحابه اختلاف‌نظر داند. بسیاری از عالمان اهل‌سنت معتقدند همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند و محضرش را درک کرده‌اند صحابه وی و عادل هستند. در نگاه عالمان شیعه، تنها صحابی بودن و درک کردن محضر رسول خدا(ص)، امتیازی برای شخص محسوب نمی‌شود و نمی‌توان بر اساس آن به عدالت وی حکم کرد.
از جمله روایاتی که برخی عالمان اهل‌سنت برای اثبات این ادعا بدان استناد شده است، روایت «اصحاب پیامبر(ص) مانند ستارگانند» است.
روایت عیون اخبار الرضا درباره حدیث
بر اساس روایتی که در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) ذکر شده، امام رضا(ع) روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را صحیح دانسته‌اند؛ البته ایشان منظور از «اصحاب من» در این روایت را، آن دسته از صحابه دانسته‌اند که پس از پیامبر(ص) تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. امام رضا(ع) در ادامه روایت، به حدیث حوض از پیامبر(ص) که در منابع اهل سنت نیز ذکر شده، استدلال کرده‌اند که بر اساس آن، برخی از اصحاب پیامبر در قیامت از حوض کوثر ممنوع می‌شوند.[۵]
راویان این حدیث،[یادداشت ۱] جز احمد بن حسین بیهقی، در کتاب‌های رجالی شیعه ذکر نشده و ناشناخته‌اند. عالمان علم حدیث، روایتی که در سلسه سند آن راوی مجهول و ناشناخته باشد، ضعیف شمرده‌اند.
تک‌نگاری
صالح بن سعید بن هلابی، نویسنده اهل‌سنت، کتابی با نام «نظراتٌ فی حدیثِ اَصحابی کَالنّجوم» نگاشته و در آن شش روایت با همین محتوا و با اختلاف در الفاظ آن ذکر کرده[۶] و نظرات عالمان اهل‌سنت را درباره ضعف سند و جعلی بودن آن گردآوری کرده است.[۷]
سید علی میلانی عالم شیعه نیز، کتابی با عنوان «اصحابی کالنجوم» نگاشته
منابع
- ↑ العسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۷، ۱۳۸، مصدر کتاب: http://lib.eshia.ir
- ↑ الإمام أحمد بن حمدان الحرانی الحنبلی، صفه الفتوی والمفتی والمستفتی، بیروت، المکتب الإسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۵۵.
- ↑ الألبانی، محمد ناصر الدین، صفه صلاه النبی صلی الله علیه وسلم، الریاض، مکتبه المعارف للنشر والتوزیع، ج۱ ص۴۹.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، تحقیق و تصحیح آصف فیضی، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۶ و ۸۷.
- ↑ ابن بابویه، محمد، عیون أخبار الرضا، تهران، نشر جهان، اول، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۷، حدیث ۳۳.
- ↑ هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۴.
- ↑ هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۴۲.
- ↑ محمد بن یحیی صَوْلی، محمد بن موسی بن نصر رازی، موسی بن نصر رازی.
پیوند به بیرون