تفاوت برزخ با عالم مثال

سؤال

حقیقت عالم برزخ چگونه است و با عالم مثالی که فیلسوفان می‌گویند، چه ارتباطی دارد؟

خداوند، جهان هستی را در سه عالم آفریده است:

• عالم تجرّد و جبروت که موجوداتی برتر بدون ماده و آثار مادی در آن حضور دارند.
• عالم مثال (برزخ) که تنها شکل‌های ماده در آن هستند و جرم و جسم ماده در آن نیست.
• عالم جسم و نظام مادی.

عالم مثال، در فلسفه اسلامی و حکمت متعالیه، با برزخ در مباحث معاد، همخوانی بسیار دارند.

در روایات آمده، وقتی خداوند روح شخصی را قبض می‌کند، این روح به قالبی مانند قالب دنیایش منتقل می‌شود. روح در این قالب جدید می‌خورد و می‌آشامد. هرگاه کسی نزد او آید، او را به همان صورتی که در دنیا بود، می‌شناسد.

امام صادق(ع) در پاسخ شخصی که خیال می‌کرد، روح پس از مرگ در قالب پرنده‌ای منتقل می‌شود، کرامت مؤمن را بالاتر از آن دانست که در قالب پرنده‌ای قرار داده شود. امام ارواح مومنان را در بدن‌هایی مانند بدن‌های دنیایی آنها دانست.

این نوع تطبیقات در روایات برای عالم برزخ، بسیار شبیه به توصیفات عالم مثال دانسته شده است.

علامه مجلسی پس از اثبات برزخ می‌گوید: احادیث بسیاری نقل شده که پس از جدایی روح از بدن دنیایی، روح به بدن لطیفی مثل بدن دنیا تعلق می‌گیرد که در لطافت، مثل جسم‌های ملائکه و جن است.