کاربر:Rezapour/صفحه تمرین
برخی منابع شیعی شیخ مفید در کتاب ارشاد[۱] و اربلی در کتاب کشف الغمه نقل کرده‌اند که کعب در شبی که مسلمانان بر قبیله بنی نضیر پیروز شدند، کشته شد.[۲]
کعب بن اشرف از بزرگان و شاعران یهود بود که با پیامبر اسلام(ص) دشمنی داشت. او پس از شکست مشرکان در جنگ بدر، در اشعار خود به مذمت پیامبر، صحابه و حتی همسران پیامبر پرداخت. او با رفتن به مکه، آنان را به جنگ دوباره با مسلمانان تشویق کرد. پس از بازگشت به مدینه، به جرم توطئه علیه مسلمانان توسط محمد بن مسلمة کشته شد. پژوهشگران دینی کشته شدن کعب را ترور ندانسته‌اند؛ زیرا در حال جنگ با مسلمانان بود و اینکه دستور قتل او به صورت علنی صادر شده بود.
کعب بن اشرف و دشمنی با پیامبر
کعب بن اشرف از بزرگان و ثروتمندان یهود[۳] و از مخالفان سرسخت پیامبر اسلام(ص) بود.[۴] کعب شاعری سخنور بود، چنانکه به فَحْل فَصیح (شاعر چیره‌دست و زبان‌آور و شیوا) ملقب گشته است.[۵]
كعب پس از شكست مشركان در جنگ بدر بسیار ناراحت شد و برکشته‌شدگان مشرکان عزاداری می‌کرد ودرصدد انتقام بود.[۶] او در اشعار خود پيامبر(ص)، اصحابش[۷] و همچنین زنان مسلمان[۸] را با اسم هجو می‌کرد.[۹] او پس از جنگ به مکه رفت و با اشعار خود اهل مکه را برای جنگ با پیامبر(ص) تحریک کرد و از مکه خارج نشد مگر آنکه مشرکان برای جنگ مصمم شده بودند.[۱۰]
درباره نقش شعر در دوره جاهلیت گفته شده، نقش شعر در آن زمان بسیار پررنگ‌تر از زمان حاضر بود به صورتی که می‌توان گفت مانند صنعت فیلم‌سازی امروز بوده است و اگر شخص بانفوذ و قدرتمندی مانند کعب، شعری می‌سرود، شیوع و نفوذ آن بسیار بیشتر از گفتارها و حتی شعر افراد عادی بود و در تحریک جامعه برای اقدام به کاری بسیار تاثیرگذار بود.[۱۱]
ماجرای قتل کعب بن اشرف
بر اساس برخی نقل‌های تاریخی زمانی که کعب بن اشرف بعد از تهییج مردم مکه به جنگ با پیامبر، به مدینه بازگشت، پیامبر اسلام(ص) سخنانی درباره کعب گفت که برخی از مسلمانان از آن، لزوم کشتن کعب را برداشت کردند. در پاسخ به خواسته پیامبر(ص)، محمد بن مسلمة و برخی دیگر از صحابه ازجمله ابونائله (برادر رضاعی کعب)، داوطلب کشتن کعب شدند.[۱۲]
آنان با طرح یک نقشه جنگی، ابونائله را پیش کعب فرستادند و چنین وانمود کردند که همراز کعب هستند. وقتی ابونائله کعب را برای همراهی فراخواند، با وجود نهی همسر کعب از همراه شدن با آنان به این دلیل که تو با آنان در حال جنگ هستی، ولی کعب همراه آنان شد و محمد بن مسلمة در فرصتی مناسب با ضربت شمشیر او را به قتل رساند.[۱۳] کشتن ابن اشرف را عامل دست برداشتن یهودیان از توطئه علیه مسلمانان و ترغیب به بستن پیمان صلح با پیامبر(ص) دانسته‌اند.[۱۴]
ترور نبودن قتل کعب بن اشرف
پژوهشگران تاریخی و دینی درباره قتل کعب بن اشرف به نکاتی اشاره کرده‌اند.
- درباره کشته شدن کعب دو گزارش تاریخی در منابع شیعه و اهل سنت وجود دارد. روایت رایج در میان اهل سنت این است که کعب پس از اذیت و آزار پیامبر(ص) و سرودن اشعاری در مذمت مسلمانان و حتی زنان مسلمان و پس از پیمان بستن با کفار مکه علیه مسلمانان، توسط محمد بن مسلمة، ابونائله و عده‌ای از مسلمانان کشته شد.[۱۵] در مقابل، منابع شیعی کشته شدن کعب بن اشرف را در غزوه بنی نضیر دانسته‌اند؛[۱۶] اگرچه در برخی منابع نیز گفته شده فقط اموال آنان مصادره شده و کعب نیز همراه باقی افراد قبیله به بیرون رانده شدند.[۱۷]
- به گفته برخی از اندیشمندان دینی چون حسینعلی منتظری و علی‌اصغر رضوانی، کعب بن اشرف به دلیل تحریک مشرکان مکه علیه پیامبر و مسلمانان، در حال جنگ بود؛ بنابراین کشته شدن او ترور محسوب نمی‌شود؛ بلکه او در حال جنگ به قتل رسید، همانطور که همسر کعب به وضعیت جنگی میان قبیله بنی‌نضیر و مسلمانان اشاره کرده است. نکته دیگری که در این باره گفته شده، اینکه دستور قتل او به صورت علنی صادر شده بود، در حالی که ترور به صورت مخفیانه و غافلگیرانه صورت می‌گیرد.[۱۸]
پانویس
منابع
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۹۲-۹۳.
- ↑ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۲۰۱.
- ↑ حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۲۳.
- ↑ واقدی، کتاب المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۸۵-۱۸۷؛ ابن‌هشام، السیرةالنبویة، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۷۴.
- ↑ ابوالفرج‌اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۴۱۵ق، ج۲۲، ص۳۶۰؛ حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۲۳.
- ↑ ابن‌کثیر، البداية والنهاية، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶-۷.
- ↑ ابن اثیر جزری، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲۷.
- ↑ بغوی، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۵۵۰،
- ↑ ابن اسحاق، سيرة ابن اسحاق، مکتب دراسات التاریخ، ج۱، ص۳۱۷؛ ابن‌کثیر، البداية والنهاية، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶-۷.
- ↑ ابن کثیر، البداية والنهاية، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص ۶-۷؛ابن جوزی، المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۵۸.
- ↑ آیا پیامبر اسلام(ص) دستور قتل کعب بن اشرف یهودی را دادند؟ آیا بعد از کشتن او دستور داد همه مردان یهودی را بکشند؟ سایت اسلام کوئست.
- ↑ ابن‌هشام، السیرةالنبویة، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۴-۵۵؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۲.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۴۳ – ۱۴۴؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۴۹۰-۴۹۱.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۳.
- ↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۳۱.
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۱۴۱۳ق، ج ۱، ص۹۲-۹۳.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۳۵۹؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۵۴.
- ↑ منتظری، حکومت دینی و حقوق انسان، ۱۴۲۹ق، ص۸۸-۸۹؛ رضوانی، اسلام‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۶، ص۳۹۱.
- ابن اثیر جزری، علی بن محمد، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- ابن اسحاق، محمد بن اسحاق بن یسار، سیرة ابن اسحاق، بیروت، مکتب دراسات التاریخ و المعارف الاسلامیة، بی تا.
- ابن جوزی، أبو الفرج عبد الرحمن بن على، المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۲ق.
- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تاریخ ابن خلدون، تحقیق خلیل شحادة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۸ق.
- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
- ابن هشام الحمیری، السیرة النبویة، بیروت، دار المعرفة، بی تا.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، درالفکر- دارصادر، ۱۴۰۵ق.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق و مصحح: هاشم رسولی محلاتی، تبریز، بنی‌هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.
- بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۰ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
- حلبی،ابوالفرج الحلبی الشامی، السیرة الحلبیة، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
- رضوانی، علی‌اصغر، اسلام‌شناسی و پاسخ به شبهات، قم، انتشارات مسجد جمکران، ۱۳۸۶ش.
- شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق.
- فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، تهران، انتشارات الصدر، ۱۴۱۵ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق طیب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب، ۱۴۰۴ق.
- منتظری، حسینعلی، حکومت دینی و حقوق انسان، قم، ارغوان دانش، ۱۴۲۹ق.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، مصحح جونسن مارسدن، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.