اعتبار روایت از نظر شیعه

سؤال

چرا شیعیان فقط احادیث دوازده امام را معتبر می‌دانند و روایات صحابه را قبول ندارند؟

شیعیان در پذیرش روایات، دو امر قابل اعتماد بودن راوی و سند روایت و همچنین استناد روایت به معصوم را شرط می‌دانند. شیعه احادیث اهل بیت(ع) را می‌پذیرد به دلیل اعتقاد به عصمت اهل بیت(ع) است و این که علوم آنها از منبع وحی سرچشمه می‌گیرد.

شیعیان صحابه را معصوم نمی‌دانند در نتیجه از نظر شیعه روایت صحابه به خودی خود معتبر نیست. اما اگر روایت صحابی از قول و فعل معصوم باشد و راوی مورد اعتماد باشد، مورد قبول است.

قابل اعتماد بودن راوی

از نظر مشهور علمای شیعه، روایت ثقه (فرد قابل اعتماد) حجت است. در این میان صحابه رسول الله اگر دارای این ویژگی باشند، روایت‌شان مورد قبول و دارای حجیت شرعی است. فرد موثق کسی است که مسلمان و توسط افراد خبره و معتبر مورد اعتماد و وثاقت وی تأیید شده باشد. مراد از وثاقت اجتناب از دروغ و جعل حدیث است حتی اگر از نظر اندیشه، مخالف با عقیده شیعه باشد. بنابراین آن دسته از صحابه پیامبر اسلام که عادل یا موثق می‌باشند، اگر خبرشان مستند به قول یا عمل پیامبر اسلام یا یکی از ائمه اهل بیت عصمت باشد، مورد قبول است و نمونه آن در کتاب‌های روایی شیعه زیاد است که از جمله عمار یاسر، جابر بن عبدالله انصاری، ابوذر غفاری و سلمان فارسی نمونه‌های روشن این مطلب است.

استناد خبر به معصوم

شرط دوم آن است که حدیث مستند به قول یا عمل معصوم باشد.

پیامبر اسلام به استناد آیات زیادی از قرآن گفتار و رفتارش برای همه مسلمین حجت است. هیچ سخنی از او صادر نمی‌شود، مگر این که بیانگر حکم الهی باشد. و نیز رفتار آن حضرت در تمام امور اجتماعی و فردی، عبادی و … مطابق حکم خداوند و مورد رضایت الهی است. زیرا پیامبر علاوه بر این که از گناه و معصیت مصون است از خطا و اشتباه نیز مصون و معصوم است. به همین دلیل اگر روایتی از حیث سند صحیح باشد و به پیامبر منتهی شود، مطلقاً حجت است.

اهل بیت(ع) نیز به شهادت قرآن از تمام آلودگی‌های رفتاری و فکری پاک و پاکیزه هستند. و به استناد سخنان پیامبر اسلام همگی از عصمت برخوردارند. در نتیجه اگر روایتی منتهی به ائمه اهل بیت شود، چون به اعتقاد شیعه آنها دارای عصمت هستند و علوم آنها از منبع وحی سرچشمه می‌گیرد، گفتار و رفتار آنان حجت شرعی است.