تفاوت نظر اهل‌سنت و امامیه درباره تعداد حدود
آیا نظر اهل سنت درباره تعداد حدود با دیدگاه امامیه تفاوت دارد، مبنای این تفاوت چیست؟
حد در لغت به معنای منع است و حدود نیز از همین ریشه است؛ زیرا سخت و ممتنع است. مجازات‌های مقدر شرعی را از آن جهت حد می‌نامند که مانع مردم از ارتکاب گناهان می‌شوند.[۱] در اصطلاح فقه حد به مجازاتی اطلاق می‌شود که نوع، میزان و کیفیت آن در شرع معین شده است.[۲]
تفاوت دیدگاه‌ها درباره حدود نه تنها بین فقیهان امامیه و اهل‌سنت، بلکه بین خود آنان نیز اختلاف وجود دارد که سببش تفاوت مبنایی است؛ از این جهت که برخی تنها کتاب را معیار حد بودن مجازات می‌دانند و برخی سنت را همراه کتاب معیار می‌دانند.
علامه حلی حدود را شش مورد می‌داند: ۱. حد زنا؛ ۲. حدود ملحق به زنا (لواط، مساحقه و قوادی)؛ ۳. حد قذف؛ ۴. حد مسکر؛ ۵. حد سرقت؛ ۶. حد محارب.[۳] که اکثر فقیهان امامیه از این نظر تبعیت کرده‌اند.[۴] البته بعضی قائل هستند که حدود در واقع هشت مورد است، زیرا هر یک از لواط، مساحقه و قوادی، به تنهایی سبب مستقلی برای ثبوت حد به شمار می‌آیند،[۵] در قانون مجازات اسلامی نیز حدود هشت تا احصا شده است.[۶] در هر حال، فقیهانی که حدود را شش تا شمرده‌اند، در ادامه بحثشان مواردی دیگری را نیز از جرائم حدی شمرده‌اند.[۷]
فقیهان اهل سنت، نیز در تعداد حدود اختلاف نظر دارند، اقوال متعددی در این زمینه نقل شده است: شافعیه حدود را هفت تا می‌داند «حد جراحات، حد لواط، حد ارتداد، حد زنا، حد سرقت، حد مشروبات الکلی، حد قذف»؛ مالکیه بر این تعداد «حد محاربه» را افزوده است.[۸] در این میان، حنفیه می‌گوید: حدود همان است که در قرآن به آنها اشاره شده است:[۹] حد زنا،[۱۰] حد سرقت،[۱۱] حد شرب خمر،[۱۲] حد محارب،[۱۳] حد قذف.[۱۴]
مطالعه بیشتر
۱. محمد ابراهیم شمس ناصری، بررسی تطبیقی مجازات اعدام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸.
۲. محمد مهدی گیلانی، حقوق کیفری در اسلام، تهران، نشر المهدی، ۱۳۶۱.
منابع
- ↑ نجفی، محمد حسین، جواهر الکلام، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ج۴۱، ص۲۵۴.
- ↑ سعید قطب الدین، فقه القرآن، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، ۱۴۰۵ ق، ج۲، ص۳۶۶.
- ↑ نجم الدین، ابوالقاسم، حلی، شرایع الاسلام، قم، اسماعیلیان، چاپ سوم، ج۴، ص۱۰۶.
- ↑ جواهر الکلام، پیشین، ج۴۱، ص۲۵۵، موسوی خمینی، سیدروح الله، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ج۲، ص۴۱۰.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهه، قم، مدرسه الامام علی بن ابیطالب، ۱۴۱۸ ق، ص۱۷.
- ↑ قانون مجازات اسلامی، ماده ۶۳، ۱۰۸، ۱۲۷، ۱۳۵، ۱۳۹، ۱۶۵، ۱۹۷، ۱۸۳.
- ↑ تحریر الوسیله، همان، زین الدین جبلی عاملی، شرح لمعه، بیروت، دار العالم الاسلامی، بی‌تا، ج۹، ص۳۰۶.
- ↑ الجزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا، ج۵، ص۷–۱۲.
- ↑ الجزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا، ج۵، ص۷–۱۲.
- ↑ نور/۲.
- ↑ مائده/۳۸ و ۳۹.
- ↑ مائده/۹۰.
- ↑ مائده/۳۳.
- ↑ نور/۴ و ۵.