روزه در ادیان آسمانی

سؤال

آیا روزه در ادیان و امت‌های گذشته وجود داشته است؟

روزه در ادیان آسمانی، طبق گفته قرآن، واجب بوده است. روزه در اسلام به معنای خودداری از ابتدای سحر تا غروب آفتاب، از خوردن و آشامیدن، آمیزش و دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) می‌باشد و روزه گرفتن در دو روز عید فطر و قربان، حرام می‌باشد. در یهودیت روزه به معنای تعنیت و خودداری از خوردن و آشامیدن است که دارای احکام و مبطلات خاصی می‌باشد. در مسیحیت نیز ذکر روزه شده است اما ساعت و شرایطی خاصی برای آن ذکر نشده است.

اثبات روزه برای پیشینیان در قرآن

در آیه ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛ ای اهل ایمان، بر شما هم روزه واجب گردید چنان‌که امم گذشته را فرض شده بود، و این دستور برای آن است که پاک و پرهیزکار شوید.﴾(بقره:۱۸۳) منظور از «من قبلکم»، امت‌های پیشین و پیروان پیامبران قبل از اسلام است.

ولی در قرآن تعیین نشده است که ایشان چه کسانی هستند جز اینکه از ظاهر جمله «کما کتب» بر می‌آید که آنان اهل دین آسمانی بوده‌اند و روزه نیز بر ایشان واجب بوده است. در عین حال در امت‌های یهود و مسیح که از پیروان ادیان ابراهیمی به شمار می‌آیند، می‌توان روزه را در متون دینی خود آنان مورد جستجو و تحقیق قرار داد.

اسلام

مقالهٔ اصلی: روزه

روزه در اسلام به معنای خودداری از خوردن، آشامیدن، آمیزش، دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) و سایر محرمات روزه می‌باشد. زمان روزه در اسلام از ابتدای سحر تا غروب آفتاب می‌باشد. روزه‌های واجب شامل روزه ماه رمضان، روزه قضا، و روزه نذر می‌باشد. در اسلام در دو روز، روزه گرفتن حرام است، عید قربان و عید فطر. در سایر ایام نیز روزه مستحب است. در روزهای خاص مانند ایام البیض ماه رجب به گرفتن روزه تأکید شده است.

یهود

روزه در یهود به معنای خودداری از خوردن و آشامیدن درمدتی از زمان است که در عبری به «تعنیت» مشهور می‌باشد و به معنای رنج دادن است. روزه یکی از عبادات مردم یهود است که جهت پاکی دل و نشانه فروتنی روزه دار در مقابل خداوند می‌باشد؛ بنابراین می‌توان روزه را طبق عقاید یهودیت بر دو قسم تقسیم کرد.

• روزه شخصی: این نوع روزه معمولا در حالت حزن و اندوه یا استغفار و توبه انجام می‌پذیرد. چنانچه در وصف داوود(ع) آمده است: «داود به خدا التماس کرد که بچه را زنده نگه دارد و بدین منظور روزه گرفت و به اتاق رفته تمام شب روی زمین دراز کشید».
• روزه جمعی: این نوع روزه در هنگام مصیبت‌های جمعی و التماس دعا برای قوم و اعیاد و… صورت می‌پذیرد. درباره روزه کفاره آمده است: «روز دهم ماه هفتم هر سال روزه کفاره است در آن روز تمام قوم باید برای عبادت جمع شوند و روزه بگیرند».

زمان روزه در غیر از ۲ روزه واجب یعنی یوم کیپور و روزه نهم آو، از سپیده صبح تا تاریکی شب می‌باشد.

روزه‌های واجب

روزه یوم کیپور که از غروب روز قبل به مدت یک شبانه روز روزه می‌گیرند؛ و از خوردن و آشامیدن، شست و شو (به استثنای انگشتان) آرایش، عطر زدن و پوشیدن کفش چرمی پرهیز می‌کنند و در کنیسه‌ها به عبادت و استغفار مشغول می‌شوند. روزه در یوم کیپور و روزه نهم آو واجب است و از غروب روز قبل به مدت ۲۵ ساعت می‌باشد.

روزه هائی که به مناسبت ویرانی اورشلیم گرفته می‌شود مانند: روزه گدریا ـ روزه دهم طبت ـ روزه هفدهم تموز ـ روزه نهم آو.

روزه‌های مستحب

روزه روزهای دوشنبه و پنج شنبه که از طلوع خورشید تا غروب آن به صورت امتناع از خوردن و آشامیدن می‌باشد، روزه گرفتن روزهای آدینه ماه نو عبری به عنوان روزه مستحب در میان یهودیان مرسوم می‌باشد و گرفتن روزه در سالروز درگذشت والدین یا علمای بزرگ دینی یا بلایای طبیعی از جمله روزه‌های مستحب در یهود است.

مسیحیت

روزه در مسیحیت به معنای خودداری از غذا خوردن است و شرایط خاص زمانی و مبطلات آن ذکر نشده است و به‌طور عمده از صبح تا اواسط روز می‌باشد.

در عهد جدید زمانی برای روزه مشخص نشده است. تعلیمی نیز درباره روزه در آن دیده نمی‌شود ولی احتمالا روزه در بین شاگردان و حضرت عیسی(ع) امری رایج بوده چنانچه در کتاب متی می‌گوید «عیسی پس از آن که از یحیی غسل تعمید گرفت، چهل شبانه روز روزه گرفت». و در مورد پاکی بدن به شاگردانش می‌فرماید: «ولی این روح ناپاک از بدن خارج نمی‌شود مگر با دعا و روزه».

مهم‌ترین روزه‌های مسیحی عبارت اند از:

• روزه رسولان: عدد آن کم و زیاد می‌شود و بین ۱۵ تا ۴۹ روز متغیر می‌باشد.
• روزه مقدس که شمار روزهای آن ۵۵ روز است و آن چهل روزی است که عیسی روزه گرفت و یک هفته قبل برای آمادگی و یک هفته بعد از آن.
• روزه میلاد که شمار روزهای آن ۴۳ روز است و به عید میلاد منتهی می‌شود.

مطالعه بیشتر

• دایرةالمعارف کتاب مقدس.
• قاموس کتاب مقدس.
• عبادات در ادیان ابراهیمی، عباس اشرفی.
• راهنمای ادیان زنده، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی.
• یهودیت، عبدالرحیم سلیمانی اردستانی.