علت ذکر نشدن جزئیات در داستان‌های قرآن
چرا قرآن در نقل داستان‌های پیامبران و امت‌های پیشین، جزئیات را به صورت کامل بیان نمی‌کند؟
قرآن کتاب تاریخ نیست و نقل داستان‌ها در آن همانند کتب تاریخ نمی‌باشد. داستان بسیاری از امت‌ها و پیامبران در قرآن ذکر شده است که به جزئیات آن حوادث نپرداخته بلکه از هر گروه، به برخی از مسائل و حوادث مهم آن اشاره شده است. قرآن هیچ قصه‌ای را با تمام جزئیات آن نقل نمی‌کند و از هر داستان، نکاتی را انتخاب و بیان می کند:
- عبرت: بیان گزارش‌های تاریخی در قرآن به هدف عبرت‌گیری است از این رو به جزئیاتی که پیام هدایتی و راهبردی ندارد، نمی‌پردازد. موضوع عبرت گرفتن از تاریخ پیشینیان مسئله‌ای است که قرآن و احادیث زیادی روی آن تکیه کرده است.[۱]
- حکمت و موعظه: در قرآن به‌طور کلی از هر داستان آن قسمت‌های برجسته‌اش را که آموزنده حکمت، موعظه یا سنتی از سنت‌های الهی است و برای هدایت، کاربرد دارد را نقل می‌کند.
تشریح داستان های قرآن در روایات معصومان
بخشی از نکات و جزئیات داستان برخی از امت‌ها و انبیا که در قرآن نیامده است بوسیله معصومان بیان شده است: به طور مثال آیه: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْيَاهُمْ؛ آیا به کسانی که از ترس مرگ از خانه های خود در حالی که هزاران نفر بودند، بیرون آمدند [با دیده عبرت] ننگریستی؟ پس خدا به آنان فرمود: بمیرید [و آنان بدون فاصله مردند،] سپس آنان را زنده کرد [تا بدانند رهایی از چنگ مرگ ممکن نیست]﴾(بقره:۲۴۳)
در روایتی از امام صادق(ع) در مورد ایشان فرمودند: «إِنَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ مَدِینَه مِنْ مَدَائِنِ الشَّامِ وَ کَانُوا سَبْعِینَ أَلْفَ بَیْتٍ وَ کَانَ الطَّاعُونُ یَقَعُ فِیهِمْ فِی کُلِّ أَوَانٍ …» آنها اهل شهری از شهرهای شام[۲]و هفتاد هزار خانواده بودند. هر از چند گاهی دچار طاعون می‌شدند و برای ترس از مرگ و این که از طاعون دوری گزینند، از کشور خود بیرون شدند و تا آنجا که خدا می‌خواست کوچ نمودند؛ در ادامه، حضرت با اشاره به مردن تمامی آنها، فرمودند: آنگاه پیامبری از پیامبران بنی اسرائیل به نام حِزقیل از کنار آنها عبور کرد و با دیدن استخوان‌های پوسیده آنها، گریست و در مقام مناجات گفت: پروردگارا اگر تو بخواهی در همین لحظه می‌توانی آنها را زنده سازی، در همان دم خداوند آنها را زنده کرد».[۳]
بیان جزئیات سرگذشت امت‌ها در سایر کتاب‌های تاریخ
در برخی از کتاب‌های سایر ادیان، کتاب‌های تاریخ و جغرافی، مورخان سرگذشت این اقوام را بیان کرده‌اند. در برخی از آثار مسلمانان هم به تفصیل به شرح زندگی و تاریخ آنها پرداخته شده است. به طور مثال در کتاب «آثار البلاد و اخبار العباد» به توصیف سرزمین‌های هفت‌گانه زمین پرداخته و ضمن سخن از هر منطقه از همه مسائل مهم آن گفتگو می‌کند.[۴]
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۳۷۴، ش چاپ اول، ج۱۳، ص۳۳۶.
- ↑ لازم به توضیح است که شام در گذشته در برگیرنده سرزمین‌هایی است که امروزه کشورهای سوریه، اردن، لبنان، فلسطین، قبرس، بخش‌هایی از جنوب ترکیه و شرق مصر در آن جای دارند. گاهی بخش‌هایی از غرب عراق را نیز جزو سرزمین شام به شمار می‌آوردند.
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، چاپ چهارم، ج۸، ص۱۹۹، حدیث ۲۳۷.
- ↑ قزوینی، زکریا، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت، ۱۹۹۸ م، چاپ اول، ص۳۶۶؛ ورک: حموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵ م، چاپ دوم، ج۲، ص۴۳۵.