امام خمینی در فرانسه: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
امام خمینی یک روز پس از ورود به پاریس (۱۵/مهر/۱۳۵۷) جزییات برخورد خود با مقامات عراقی و کویتی و سپس سفر به پاریس را تشریح کرده ضمن آن گفت که: مقامات عراق به من هشدار دادند که به دلیل روابطی که با رژیم ایران دارند، نمی‌توانند فعالیت‌های مرا تحمل کنند. من به آنها پاسخ دادم که اگر شما مسئولیت‌هایی نسبت به حکومت ایران داشته باشید، من هم در برابر اسلام و ملت ایران مسئولم و باید به وظیفهٔ الهی و معنوی خود عمل کنم.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n23144/سرویس_های_اطلاع_رسانی/تاریخ/چرا_فرانسه_مقصد_هجرت_امام_خمینی_س_شد چرا فرانسه مقصد هجرت امام خمینی (س) شد؟]»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۱۹ مهر ۱۳۹۹ش، بازدید: ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> | امام خمینی یک روز پس از ورود به پاریس (۱۵/مهر/۱۳۵۷) جزییات برخورد خود با مقامات عراقی و کویتی و سپس سفر به پاریس را تشریح کرده ضمن آن گفت که: مقامات عراق به من هشدار دادند که به دلیل روابطی که با رژیم ایران دارند، نمی‌توانند فعالیت‌های مرا تحمل کنند. من به آنها پاسخ دادم که اگر شما مسئولیت‌هایی نسبت به حکومت ایران داشته باشید، من هم در برابر اسلام و ملت ایران مسئولم و باید به وظیفهٔ الهی و معنوی خود عمل کنم.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n23144/سرویس_های_اطلاع_رسانی/تاریخ/چرا_فرانسه_مقصد_هجرت_امام_خمینی_س_شد چرا فرانسه مقصد هجرت امام خمینی (س) شد؟]»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۱۹ مهر ۱۳۹۹ش، بازدید: ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
امام خمینی پس از ورود به پاریس | امام خمینی پس از ورود به پاریس در جنوب پاریس، در آپارتمانی که در اجاره فردی به نام احمد غضنفرپور بود و هنوز در آن ساکن نشده بود، اقامت گزید.<ref name=":0">«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c2741/%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B3%D8%A8/%D9%86%D9%88%D9%81%D9%84_%D9%84%D9%88%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%88 نوفل لوشاتو]»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> انقلاب اسلامی ایران در پی تصمیم امام خمینی برای عزیمت به پاریس به مهمترین و حساس‌ترین مرحله تاریخی خود رسید.<ref>«[https://historydocuments.ir/?page=post&id=2122 اقامت امام خمینی (ره) در پاریس و پیامدهای داخلی و بین‌المللی آن]»، مرکز بررسی اسناد تاریخی، انتشار: ۱۲ مهر ۱۴۰۲، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> هجرت امام خمینی به پاریس، موجب اوج گیری سریع انقلاب شد و رهبری انقلاب را برای امام خمینی از جهاتی چند آسان کرد؛ زیرا وسایل ارتباط جمعی موجود در فرانسه به مراتب بیشتر و پیشرفته تر از عراق بود؛ همچنین رسانه‌های گروهی فراوانی در فرانسه و اروپا وجود داشتند که امام خمینی می توانست دیدگاه‌های خود را به وسیله آنها برای مردم مطرح کند. امام خمینی به مدت ۱۱۷ روز در فرانسه اقامت داشت<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c504_2701/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AA/%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%87_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87 هجرت امام خمینی (س) به فرانسه]» پرتال امام خمینی، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
انقلاب اسلامی ایران در پی تصمیم امام خمینی برای عزیمت به پاریس به مهمترین و حساس‌ترین مرحله تاریخی خود رسید.<ref>«[https://historydocuments.ir/?page=post&id=2122 اقامت امام خمینی (ره) در پاریس و پیامدهای داخلی و بین‌المللی آن]»، مرکز بررسی اسناد تاریخی، انتشار: ۱۲ مهر ۱۴۰۲، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> هجرت امام خمینی به پاریس، موجب اوج گیری سریع انقلاب شد و رهبری انقلاب را برای امام خمینی از جهاتی چند آسان کرد؛ زیرا وسایل ارتباط جمعی موجود در فرانسه به مراتب بیشتر و پیشرفته تر از عراق بود؛ همچنین | |||
== اقامت در نوفل نوشاتو == | == اقامت در نوفل نوشاتو == | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۰: | ||
=== منزل امام خمینی === | === منزل امام خمینی === | ||
امام خمینی حدود ده روز در خانه همسر علی عسگری سکونت کرد. به سبب | در روز دوم اقامت امام خمینی در فرانسه، پس از مشورت با امام خمینی، خانه همسر علی عسگری (یکی از دانشجویان مقیم پاریس) در دهکده نوفل لوشاتو برای اقامت وی در نظر گرفته شد. ساواک با اجاره خانه‌ای در نزدیکی خانه امام خمینی در نوفل لوشاتو، به مراقبت‌های خود از محل اقامت و فعالیت‌های ایشان و اطرافیان تا حضورشان در فرانسه ادامه داد.<ref name=":0" /> امام حدود ده روز در خانه همسر علی عسگری سکونت کرد. به سبب کوچک بودن، خانه دیگری اجاره شد که به علت ظواهر اشرافی امام خمینی با آن موافقت نکرد و خانه‌ای در مقابل خانه همسر عسگری اجاره شد. پس از انتقال خانواده امام از نجف به پاریس، در نوفل لوشاتو سه خانه در اختیار امام خمینی و همراهان قرار گرفت. در خانه کوچک شماره یک، ایشان با اعضای خانواده زندگی می‌کردند. خانه شماره دو (خانه همسر عسگری) که روبه روی خانه اول بود، مخصوص اجتماعات و اعضای دفتر بود و در آنجا نماز جماعت، دیدارها و سخنرانی‌ها انجام می‌شد. خانه شماره سه جهت استراحت و خواب دانشجویان و دیگر مهمانان امام خمینی بود که برای دیدار ایشان می‌آمدند و اجازه داشتند ۴۸ ساعت در آنجا بمانند. به دلیل زیادی دیدارکنندگانِ و کمبود مکان استراحت در شب، هتلی نیز برای اسکان مهمانان اجاره شد.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c2741/%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B3%D8%A8/%D9%86%D9%88%D9%81%D9%84_%D9%84%D9%88%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%88 نوفل لوشاتو]»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
[[پرونده:امام در نوفل نوشاتو.jpg|بندانگشتی|امام خمینی در نوفل نوشاتو|356x356پیکسل]] | [[پرونده:امام در نوفل نوشاتو.jpg|بندانگشتی|امام خمینی در نوفل نوشاتو|356x356پیکسل]] | ||
=== همراهان === | === همراهان === | ||
افراد بسیاری در فرانسه همراه و مرتبط با امام خمینی بودند؛ ازجمله سیداحمد خمینی، شهاب الدین اشراقی، اسماعیل فردوسی‌پور، ابوالفضل توکلی بینا، | افراد بسیاری در فرانسه همراه و مرتبط با امام خمینی بودند؛ ازجمله سیداحمد خمینی، شهاب الدین اشراقی، اسماعیل فردوسی‌پور، ابوالفضل توکلی بینا، مهدی عراقی، سیدمحمد غرضی، ابراهیم یزدی، سیدابوالحسن بنی صدر، محسن سازگارا، صادق قطب‌زاده، سیدصادق طباطبایی، سیدحسین خمینی، [[سیدمحمود دعایی]]، جعفر شجونی، حسن حبیبی، محمدحسین املایی، سیدعلی اکبر محتشمی‌پور، هادی غفاری، سیدحمید روحانی، محمدعلی صدوقی، محمدعلی هادی نجف آبادی، سیدمحمود محتشمی، مصطفی کفاش‌زاده، حسن عابدی جعفری، محمد منتظری، سیدسراج الدین موسوی، [[مرضیه حدیدچی دباغ]] و سیدصادق موسوی.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c2741/%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B3%D8%A8/%D9%86%D9%88%D9%81%D9%84_%D9%84%D9%88%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%88 نوفل لوشاتو]»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
=== دیدارها === | === دیدارها === | ||
نسخهٔ ۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۰
اقامت امام خمینی در فرانسه برای چه بود و چه فعالیتی در آنجا انجام می‌داد؟
امام خمینی از ۱۴ مهر ۱۳۵۷ تا ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ در فرانسه و روستای نوفل نوشاتو اقامت داشت. انقلاب اسلامی ایران در پی تصمیم امام خمینی برای عزیمت به پاریس به مهمترین و حساس‌ترین مرحله تاریخی خود رسید. گفته شده با هجرت امام خمینی از عراق به پاریس فصلی دیگر در نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی گشوده شد. امام خمینی به مدت ۱۱۷ روز در فرانسه اقامت داشت.
برنامه‌های امام خمینی در نوفل لوشاتو، نماز جماعت، سخنرانی، مصاحبه با رسانه‌ها، پیام، نامه، دیدار و مذاکره با شخصیت‌های ایرانی و غیر ایرانی بود. امام خمینی در نوفل لوشاتو ۶۵ سخنرانی، ۱۱۷ مصاحبه با رسانه‌ها، ۴۱ پیام، دیدارها و گفت‌وگوهای بسیاری با رجال سیاسی و روحانی ایرانی و مقامات یا نمایندگان کشورهای خارجی و رهبران نهضت‌های اسلامی جهان و ۲۷ نامه به افراد حقیقی و حقوقی داشت.
هجرت به فرانسه
با هجرت امام خمینی از عراق به پاریس فصلی دیگر در نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی گشوده شد. هواپیمای حامل رهبر انقلاب روز جمعه ۱۴ مهرماه ۱۳۵۷ در فرودگاه پاریس به زمین نشست.[۱] امام خمینی در وصیت نامه خود یادآور شده است رفتن به پاریس صرفاً با مشورت فرزندش سیداحمد بوده و کسی در این تصمیم دخالتی نداشته است.[۲]
امام خمینی یک روز پس از ورود به پاریس (۱۵/مهر/۱۳۵۷) جزییات برخورد خود با مقامات عراقی و کویتی و سپس سفر به پاریس را تشریح کرده ضمن آن گفت که: مقامات عراق به من هشدار دادند که به دلیل روابطی که با رژیم ایران دارند، نمی‌توانند فعالیت‌های مرا تحمل کنند. من به آنها پاسخ دادم که اگر شما مسئولیت‌هایی نسبت به حکومت ایران داشته باشید، من هم در برابر اسلام و ملت ایران مسئولم و باید به وظیفهٔ الهی و معنوی خود عمل کنم.[۳]
امام خمینی پس از ورود به پاریس در جنوب پاریس، در آپارتمانی که در اجاره فردی به نام احمد غضنفرپور بود و هنوز در آن ساکن نشده بود، اقامت گزید.[۴] انقلاب اسلامی ایران در پی تصمیم امام خمینی برای عزیمت به پاریس به مهمترین و حساس‌ترین مرحله تاریخی خود رسید.[۵] هجرت امام خمینی به پاریس، موجب اوج گیری سریع انقلاب شد و رهبری انقلاب را برای امام خمینی از جهاتی چند آسان کرد؛ زیرا وسایل ارتباط جمعی موجود در فرانسه به مراتب بیشتر و پیشرفته تر از عراق بود؛ همچنین رسانه‌های گروهی فراوانی در فرانسه و اروپا وجود داشتند که امام خمینی می توانست دیدگاه‌های خود را به وسیله آنها برای مردم مطرح کند. امام خمینی به مدت ۱۱۷ روز در فرانسه اقامت داشت[۶]
اقامت در نوفل نوشاتو
نوفل لوشاتو دهکده‌ای ییلاقی در پانزده کیلومتری جنوب شهر ورسای فرانسه، حدود چهل کیلومتری پاریس است. در شب دوم ورود امام خمینی به پاریس، ایشان به نوفل لوشاتو رفت. برنامه‌های امام خمینی در نوفل لوشاتو، افزون بر نماز جماعت، سخنرانی، مصاحبه با رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری، پیام، نامه، دیدار و مذاکره با شخصیت‌های ایرانی و غیر ایرانی بود. امام خمینی در نوفل لوشاتو ۶۵ سخنرانی، ۱۱۷ مصاحبه با رسانه‌ها، ۴۱ پیام، دیدارها و گفت‌وگوهای بسیاری با رجال سیاسی و روحانی ایرانی و مقامات یا نمایندگان کشورهای خارجی و رهبران نهضت‌های اسلامی جهان و ۲۷ نامه به افراد حقیقی و حقوقی داشت. پایان اقامت امام خمینی در نوفل لوشاتو، ۱۲ بهمن ۱۳۵۷، هم‌زمان با بازگشت ایشان به ایران بود.[۷]
منزل امام خمینی
در روز دوم اقامت امام خمینی در فرانسه، پس از مشورت با امام خمینی، خانه همسر علی عسگری (یکی از دانشجویان مقیم پاریس) در دهکده نوفل لوشاتو برای اقامت وی در نظر گرفته شد. ساواک با اجاره خانه‌ای در نزدیکی خانه امام خمینی در نوفل لوشاتو، به مراقبت‌های خود از محل اقامت و فعالیت‌های ایشان و اطرافیان تا حضورشان در فرانسه ادامه داد.[۴] امام حدود ده روز در خانه همسر علی عسگری سکونت کرد. به سبب کوچک بودن، خانه دیگری اجاره شد که به علت ظواهر اشرافی امام خمینی با آن موافقت نکرد و خانه‌ای در مقابل خانه همسر عسگری اجاره شد. پس از انتقال خانواده امام از نجف به پاریس، در نوفل لوشاتو سه خانه در اختیار امام خمینی و همراهان قرار گرفت. در خانه کوچک شماره یک، ایشان با اعضای خانواده زندگی می‌کردند. خانه شماره دو (خانه همسر عسگری) که روبه روی خانه اول بود، مخصوص اجتماعات و اعضای دفتر بود و در آنجا نماز جماعت، دیدارها و سخنرانی‌ها انجام می‌شد. خانه شماره سه جهت استراحت و خواب دانشجویان و دیگر مهمانان امام خمینی بود که برای دیدار ایشان می‌آمدند و اجازه داشتند ۴۸ ساعت در آنجا بمانند. به دلیل زیادی دیدارکنندگانِ و کمبود مکان استراحت در شب، هتلی نیز برای اسکان مهمانان اجاره شد.[۸]
همراهان
افراد بسیاری در فرانسه همراه و مرتبط با امام خمینی بودند؛ ازجمله سیداحمد خمینی، شهاب الدین اشراقی، اسماعیل فردوسی‌پور، ابوالفضل توکلی بینا، مهدی عراقی، سیدمحمد غرضی، ابراهیم یزدی، سیدابوالحسن بنی صدر، محسن سازگارا، صادق قطب‌زاده، سیدصادق طباطبایی، سیدحسین خمینی، سیدمحمود دعایی، جعفر شجونی، حسن حبیبی، محمدحسین املایی، سیدعلی اکبر محتشمی‌پور، هادی غفاری، سیدحمید روحانی، محمدعلی صدوقی، محمدعلی هادی نجف آبادی، سیدمحمود محتشمی، مصطفی کفاش‌زاده، حسن عابدی جعفری، محمد منتظری، سیدسراج الدین موسوی، مرضیه حدیدچی دباغ و سیدصادق موسوی.[۹]
دیدارها
امام خمینی افزون بر دیدار عمومی در هر شب، دیدارهایی خصوصی نیز با شخصیت‌های مذهبی و سیاسی از ایران و دیگر کشورها داشت. برخی شخصیت‌های مذهبی ـ سیاسی ایرانی که با ایشان دیدار کردند عبارت‌اند از: مرتضی مطهری، سیدمحمد حسینی بهشتی، محمد صدوقی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، حسینعلی منتظری، محی‌الدین انواری، ناصر میناچی، مهدی بازرگان، کریم سنجابی، داریوش فروهر، عزت‌الله سحابی، حسن نزیه و سیدجلال تهرانی، ابراهیم امینی، حسن روحانی و سیدمحمد خاتمی.[۱۰]
بزرگترین آرزوی من این است که مردم ایران از چنگال ظلم نجات پیدا کنند و صاحب کشوری باشند آزاد و مستقل. دارای نظامی اسلامی که در آن حقوق انسانها آنچنان که اسلام دستور داده است، رعایت شود و در راه پیشرفت و ترقی و سعادت انسانی، سرمشق برای همه ملتها باشند.[۱۱]
فعالیت‌ها و مصاحبه‌ها
درباره فعالیت‌های امام خمینی در فرانسه گفته شده امام در فرانسه شبانه روز کار و فعالیت می‌کردند و به سخنرانی یا مصاحبه و نوشتن اعلامیه مشغول بودند. گاهی مصاحبه‌کننده‌ها می‌گفتند که این گونه ندیده‌اند در اطاقی ۳×۲ بدون تشریفات و بیا و برو و بدون میز و صندلی، روحانی‌ای سخن می‌گوید و به دنبال آن ایرانی به سخن و حرکت درمی آید. [۱۲]
برنامه‌های امام خمینی در نوفل لوشاتو، افزون بر نماز جماعت و تهجد شبانه و یک ساعت قدم زدن، سخنرانی، مصاحبه با رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری، پیام، نامه، دیدار و مذاکره با شخصیت‌های ایرانی و غیر ایرانی بود. ایشان که در پاسخ به یک خبرنگار خاطرنشان کرده است که روزی شانزده ساعت در نوفل لوشاتو کار می‌کند، ازجمله مصاحبه، مذاکره، سخنرانی، خواندن گزارش‌های آماده شده، بررسی نامه‌ها و تلگرام‌ها و گاه پاسخ دادن به آنها، با همین برنامه‌ها انقلاب را هدایت می‌کرد. تعیین شورای انقلاب، کمیته سوخت و کمیته تنظیم اعتصاب‌ها از اقدام‌های ایشان بود. حجم دیدارها و گفتگوها آن قدر زیاد بود که جلدهای چهارم و پنجم و بخشی از جلدهای سوم و ششم صحیفه امام به گزارش محتوای این دیدارها اختصاص یافته است.[۱۳]
امام خمینی در اولین مصاحبه خود اسلام را موافق پیشرفت و ترقی خواند و مخالفت خود را با رژیم سلطنتی اعلام کرد و جایگزین آن را جمهوری اسلامی نامید و در پی آن، مصاحبه‌های متعدد با خبرگزاری‌ها، رادیو تلویزیون‌ها، روزنامه‌ها و مجلات کشور فرانسه و آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی، آسیایی و آفریقایی انجام شد.[۱۴] امام خمینی در مصاحبه‌ای در نوفل نوشاتو گفته است:
| « | «ما بعد از بیرون کردن شاه و برچیدن رژیم شاهنشاهی، یک حکومت جمهوری اسلامی را به آرای عمومی می‌گذاریم. در این حکومتْ ایران آزاد خواهد شد و استقلال واقعی خود را به دست خواهد آورد؛ استقلال سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. در این حکومت همه آزادند تا اظهار عقیده کنند. مردم ایران از وابستگی به اجنبی و استبداد داخلی به جان آمده‌اند و برای تحقق استقلال واقعی، خود را بی‌محابا جلوی گلوله قرار می‌دهند.[۱۵] | » |
منابع
- ↑ «چرا فرانسه مقصد هجرت امام خمینی (س) شد؟»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۱۹ مهر ۱۳۹۹ش، بازدید: ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «هجرت امام خمینی (س) به فرانسه» پرتال امام خمینی، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «چرا فرانسه مقصد هجرت امام خمینی (س) شد؟»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۱۹ مهر ۱۳۹۹ش، بازدید: ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «نوفل لوشاتو»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «اقامت امام خمینی (ره) در پاریس و پیامدهای داخلی و بین‌المللی آن»، مرکز بررسی اسناد تاریخی، انتشار: ۱۲ مهر ۱۴۰۲، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «هجرت امام خمینی (س) به فرانسه» پرتال امام خمینی، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «نوفل لوشاتو»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «نوفل لوشاتو»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «نوفل لوشاتو»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «نوفل لوشاتو»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «آرمانها و اهداف انقلاب /گزیده‌ای از مصاحبه‌های امام خمینی(ره) در نوفل لوشاتو»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۱۴ بهمن ۱۳۹۳ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «چرا فرانسه مقصد هجرت امام خمینی (س) شد؟»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۱۹ مهر ۱۳۹۹ش، بازدید: ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «نوفل لوشاتو»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «نوفل لوشاتو»، پرتال امام خمینی، ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ↑ «آرمانها و اهداف انقلاب /گزیده‌ای از مصاحبه‌های امام خمینی(ره) در نوفل لوشاتو»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۱۴ بهمن ۱۳۹۳ش، بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ش.