موارد مجازات اعدام در قانون مجازات اسلامی

سؤال

قانون کیفری ایران، چه اعمالی و چه گناهانی و چه کسانی را مستحق حکم اعدام و مرگ (به هر صورت اعم از سنگسار یا اعدام با طناب دار و غیره مقصود از اعدام مرگ به هر صورتی که باشد)، می‌داند؟

درگاه‌ها

قانون مجازات اسلامی که براساس شرع مقدس اسلام تدوین شده‌ است مصادیق مجازات مرگ را در مباحث حدود، قصاص و جرایم علیه امنیت ملّی و آسایش عمومی برشمرده‌است. برخی از این مصادیق به شرح زیر است:

در ماده 224 قانون مجازات اسلامی آمده است: حدّ زنا در موارد زیر اعدام است: الف: زنا با محارم نسبی. ب: زنا با زن پدر که موجب اعدام زانی است. پ: زنای مرد غیر مسلمان با زن مسلمان که موجب اعدام زانی است. ت: زنای به عنف و اکراه از سوی زانی که موجب اعدام زانی است.

ماده 136 قانون مجازات نیز به عنوان یک قاعده کلی مقرر می‌دارد: هرگاه کسی سه بار مرتکب یک نوع جرم موجب حد شود و هر بار حد آن جرم بر او جاری شود در مرتبه چهارم حد وی اعدام است.

در مورد لواط یا به اصطلاح امروزی همجنس‌بازی جنس ذکور، ماده 234 برای فاعل در صورت عنف اکراه و دارا بودن شرایط احصان، اعدام و در سایر موارد صد ضربه شلاق در نظر گرفته و مقرر می‌دارد حد مفعول در هر صورت اعدام است.

چهارم: ماده ۱۷۹: هر گاه کسی چند بار شرب مسکر نماید و بعد از هر بار حدّ بر او جاری شود در مرتبه سوم کشته می‌شود.

پنجم: طبق مادّه ۱۹۰ قانون مجازات اسلامی یکی از مجازات‌هایی که برای محارب و مفسد فی الارض تعیین شده‌ است، قتل هست. امّا این که محارب و مفسد فی الارض چه کسی هست مصادیق فراوانی در قانون مجازات اسلامی و در مواد متعدد و هم قانون مجازات نیروهای مسلح و سایر قوانین شمرده شده‌ است، که بالاختصار ذکر می‌گردد. در ماده ۱۸۳ در تعریف محارب و مفسد فی الارض گفته‌ است: هر کس که برای ایجاد رعب و هراس و سلب آزادی و امنیت مردم دست به اسلحه ببرد محارب و مفسد فی الارض می‌باشد. و در ماده ۱۸۵ سارق مسلح و قطاع الطریق را محارب دانسته‌ است.

در ماده ۱۸۶ گفته‌ است، هر گروه یا جمعیت متشکل که در برابر حکومت اسلامی قیام مسلّحانه کند مادام که مرکزیت آن باقی است تمام اعضاء و هواداران آن، که موضع آن گروه یا جمعیت یا سازمان را می‌دانند و در پیشبرد اهداف آن فعالیت و تلاش مؤثر دارند محاربند گرچه در شاخه نظامی شرکت نداشته باشند.

در ماده ۱۸۷ مقرر کرده‌ است: هر فرد یا گروه که طرح براندازی حکومت اسلامی را بریزد و برای این منظور اسلحه و مواد منفجره تهیه کند و نیز کسانی که با آگاهی و اختیار امکانات مالی و مؤثر یا وسایل و اسباب کار و سلاح در اختیار آنها بگذارد محارب و مفسد فی الارض می‌باشند. در ماده ۱۸۸ آورده است: هر کس در طرح براندازی حکومت اسلامی خود را نامزد یکی از پست‌های حساس حکومت کودتا نماید و نامزدی او در تحقق کودتا به نحوی مؤثر باشد، محارب و مفسد فی الارض است.

ششم: طبق تبصره (د) ماده ۲۰۱: حدّ سرقت در مرتبه چهارم اعدام است ولو سرقت در زندان باشد.

هفتم: قصاص در برابر قتل نفس عمدی هست که با اذن ولی امر و با رعایت شرایط اولیاء دم می‌توانند قاتل را قصاص نمایند. (مواد ۲۰۴، ۲۰۵ و ۲۱۹).

هشتم: طبق ماده ۵۱۳ اهانت به مقدسات است که مقرر کرده‌ است: هر کس به مقدمات اسلام یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین(ع) یا حضرت صدیقه طاهره(س) اهانت نماید اگر مشمول حکم ساب النبی باشد اعدام می‌شود.

مطالعه بیشتر

۱ـ جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی، دکتر سید حسین میر محمد صادقی، تهران، نشر میزان، چاپ یازدهم، ۱۳۸۷ش، ص۵۱ و ۵۰.

۲ـ قانون مجازات اسلامی.