کوفی اهوازی

سؤال

کوفی اهوازی کیست و چه آثاری دارد؟

حسین بن سعید اهوازی مشهور به کوفی اهواز، محدث و فقیه قرن سوم، از اصحاب امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) است. دو کتاب او به نام الزهد و المومن منتشر شده است. در کتاب رجالی او توثیق شده و از جایگاه مهم و برجسته‌ای برخوردار است.

زندگی‌نامه

حسین بن سعید بن حماد بن مهران اهوازی از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) است. کنیه اش ابومحمد و کوفی الاصل است و به همین لحاظ به کوفی معروف است. با برادرش حسن بن سعید از کوفه به اهواز منتقل گردیده و سپس به نام «کوفی اهوازی» ملقب گردیده است.

حسین بن سعید در اواخر عمر از اهواز به قم کوچ کرده و در این شهر، دار فانی را وداع گفته است.

کتاب «الزهد» نوشته حسین بن سعید کوفی اهوازی

آثار و مقام علمی

حسین بن سعید در تألیف حدود سی کتاب در ابواب مختلف فقهی بر طبق تعالیم اهل بیت رسول‌الله(ص) با برادرش حسن بن سعید همکاری داشته است. اسامی این کتاب‌ها در مقدمه کتاب «المؤمن» ذکر گردیده است. وی از هر سه امام(ع) احادیثی روایت کرده است. مؤلفین کتاب‌های رجال از این شخص نام برده و او را مورد مدح قرار داده و به ثقه بودن وصف نموده‌اند. کتاب «المؤمن» که توسط حسین بن سعید تألیف گردیده، مجموعه احادیث و روایاتی است که از ائمه(ع) درباره اوصاف مؤمن و گرفتاری‌ها و شدایدی که متوجه اوست نقل شده و در این کتاب جمع‌آوری گردیده است.

ابومحمد، حسین بن سعید کوفی اهوازی شخصیتی است مورد وثوق و اطمینان و صاحب تألیفات ارزنده که تعداد آن را سی جلد نوشته‌اند و با مشارکت برادرشان حسن آنها را نوشته است. کتابهای او خوب و مورد عمل بودند. شیخ طوسی او را از اصحاب حضرت رضا و جواد و هادی علیهم السلام دانسته و بر صاحب تألیفات، ثقه و اهوازی بودنش تصریح کرده است. در رجال نجاشی به تألیفات سی جلدی او اشاره شده و همین کتابها منشأ شهرت ایشان معرفی شده است. در فهرست ابن ندیم جامعیت این دو برادر در فقه و علوم اسلامی در زمان خودشان مورد تأکید قرار گرفته است. اکثر کتب رجالی تدوین شده پیرامون رجال شیعه ایشان را توثیق کرده و تمجید نموده‌اند. از جمله آثار ایشان می‌توان به کتب ذیل اشاره کرد: کتاب تفسیر القرآن، کتاب الفرائض، کتاب الحدود، کتاب التقیه، کتاب الرد علی الغلاة، کتاب المناقب، کتاب الزهد، کتاب الشهادت. از طریق این دو برادر حدود هفتاد روایت به دست شیفتگان ولایت رسیده است.

تفسیر فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی (م حدود ۳۰۰) که تنها بر روایات رسیده از ائمه علیهم السّلام بسنده نموده است و فراوان از حسین بن سعید کوفی اهوازی ساکن و متوفای قم که از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم السّلام روایت کرده است.

الزهد، حسین بن سعید کوفی اهوازی (۲۵۰ ه‍.ق)، تحقیق: غلام رضا عرفانیان، فرهنگ، قم، چاپ دوم ۱۴۰۲ ه‍.ق

کتب ثلاثین یا الفقه المکمّل، حسین بن سعید بن حمّاد کوفی اهوازی. وی از معاصران امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم السلام و از راویان برجسته و موثّق امامیه است. که بنا بر قول مرحوم مجلسی اوّل، در طبقه هفتم روات قرار می‌گیرد. او از اهالی کوفه بوده که برای نشر معارف اهل بیت علیهم السلام در اهواز ساکن شد و در اواخر عمر، به قم آمد و در همان‌جا وفات یافت. ابن ندیم در توصیف حسین بن سعید می‌نویسد: أوسع أهل زمانها بالفقه و الآثار و المناقب و غیر ذلک من علوم الشیعة. گفتنی است که حسین بن سعید، کتاب‌های مورد بحث را با همراهی برادرش حسن نگاشته است. از مجموعه کتاب‌های کوفی اهوازی، کتاب المؤمن و کتاب الزهد، به انتشار رسیده‌اند. از امتیازات کتب حسین بن سعید، آن است که میزانی در سنجش صحّت و سقم دیگر کتب محسوب می‌شده است، به طوری که دانشمندان علم رجال، کتب بسیاری را به کتب حسین بن سعید تشبیه کرده‌اند. و این ویژگی، درباره دیگر کتب متقدّمان به چشم نمی‌خورد.