بازگشت مردگان نزد خانواده در دنیا

سؤال

آیا این چنین روایتی وجود دارد: «شب‌های جمعه، مردگان به آسمان دنیا و خانه‌های خود سر می‌زنند و التماس خیرات می‌کنند.»؟

بازگشت مردگان نزد خانواده در دنیا از مسائلی است که در روایات شیعه به آن تصریح شده و بیانگر ارتباط ارواح مردگان با نزدیکانشان در دنیاست. هر چند افراد زنده متوجه این ارتباط نمی‌شوند. در این روایات مقدار توجه روح به دنیای زندگان به میزان درجه ایمان و قدر و منزلت ایشان نزد خداوند بستگی دارد. طبق روایات، اموات برای دریافت حسنات و خیراتی از طرف خانواده خویش، در اوقات خاصی مثل شبهای جمعه به دنیا بر می‌گردند تا توشه‌ای از طرف خانواده دریافت کنند. اهل بیت(ع) سفارش کرده‌اند در شب‌های جمعه برای اموات، خیرات شود چرا که ایشان به همین منظور نزد خویشان خویش حاضر می شوند.

امکان ارتباط ارواح مردگان با دنیا

طبق روایات اسلامی، روح انسان پس از مرگ در عالَمی به‌نام عالم بَرزخ قرار می‌گیرد. ولی ارتباط این شخص به کلی با عالَم دنیا قطع نمی‌شود. مقدار این ارتباط بستگی به درجه ایمان ارواح دارد. آنها که نزد خداوند مقربتر و محبوب‌ترند، از فرصت بیشتری برای بازگشت به عالم دنیا، برخوردار خواهند بود، و آنهایی که درجه ایمانشان کمتر است، ارتباط کمتری با دنیا خواهند داشت.

در روایتی از امام کاظم(ع) نقل شده است که روح مؤمن می‌تواند پس از مرگ هم به دیدار خانواده‌اش برود. برخی هر روز، برخی دو روز یکبار و برخی چند روز یکبار می‌توانند خانواده‌شان را در دنیا ببیند و میزان رفت و آمد هر کس وابسته به قدر منزلت و جایگاه معنوی او است.

همچنین امام کاظم در پاسخ کسی که از دیدار اموات از خانواده‌اش پرسیده بود، فرمود: هر کس به قدر منزلتش، در هر جمعه، در هر ماه و یا در هر سال می تواند به خانواده‌اش سر بزند.

در روایتی است از امام صادق(ع) که فرمودند: روح مؤمن خانواده‌اش را زیارت می‌کند و در این دیدار فقط چیزهایی را می‌بیند که باعث مسرت اوست و کافر در دیدارش با خانواده، فقط چیزهایی را می‌بیند که باعث ناراحتی او می‌شود.

طلب خیرات اموات از خانواده

روایات بسیاری بیان کرده‌اند که اموات برای طلب خیرات نزد خانواده خود می روند و از ایشان انتظار دارند، کار نیکی انجام داده و ثواب آن را به مردگان خویش هدیه کنند:

• از پیامبر(ص) نقل شده است که فرمود: هدیه بفرستید برای مردگان خود. پرسیدند که چه هدیه‌ای؟ فرمود: صدقه و دعا. فرمود: ارواح مؤمنین هر جمعه مقابل خانه‌ها و منزل‌های نزدیکان خویش می‌آیند و به آواز حزین و گریه فریاد می‌کنند؛ ای اهل من و ای پدر من و مادر من و خویشان من مهربانی کنید بر ما، به آنچه بود در دست ما و عذاب و حساب آن بر ماست و نفعش برای غیر ما و هر یک فریاد می‌کنند خویشان خود را که مهربانی کنید بر ما به درهمی یا قرص نانی یا جامه‌ای که خداوند بپوشاند شما را از جامه بهشت... .

مطالعه بیشتر

• کلینی، فروع کافی، ج۳، ص۲۳۰، باب إن المیّت یزور اهلَه.
• علامه طباطبائی، حیات پس از مرگ، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
• علی راجی، ابعاد تربیتی معاد، قم، انتشارات زائر.